سعیده نصیری

اهداف اختلالات روانی پس از زایمان طیف وسیعی دارند و یکی از شایع ترین آن ها، غم واندوه مادری است. مطالعه حاضر با هدف تعیین پیشگویی کننده های غم و اندوه مادری در دوره پس از زایمان بر اساس تعیین کننده های اجتماعی سلامت مدل سازمان بهداشت جهانی با استفاده از تحلیل مسیر انجام شد. مواد و روش ها مطالعه کمی آینده نگر بر روی 449 زن زایمان کرده مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به منظور تعیین عوامل پیشگویی کننده مرتبط با غم و اندوه مادری با استفاده از تحلیل مسیر در تهران در بازه زمانی از اواخر آبان سال 1399 تا اوایل اردیبهشت 1401 انجام شد. روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای بود. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، پرسش نامه مشخصات جمعیت شناختی و زنان و زایمان، پرسش نامه وضعیت اجتماعی اقتصادی، پرسش نامه عوامل روانی اجتماعی، شامل استرس، اضطراب و افسردگی، حمایت اجتماعی درک شده، حوادث و تجارب ناگوار زندگی و پرسش نامه عوامل رفتاری، از جمله پرسش نامه خشونت خانگی و رفتارهای ناسالم، بود. غم و اندوه مادر پس از زایمان هم بر اساس پرسش نامه استین سنجیده شد. برای تحلیل آماری برای سنجش فروانی، میانگین وضریب همبستگی از نرم افزار SPSS نسخه 24 و برای آزمون مدل و نیکویی برازش مدل از نرم افزار لیزرل نسخه 8/8 استفاده شد یافته ها از 449 زن مورد بررسی در دوره پس از زایمان 4/66 درصد از مادران دارای غم و اندوه مادری بودند. میانگین سن زنان 4/46±26/96 و همسرانشان 5/6±32/17 بود . اکثریت افراد (81/5 درصد) از وضعیت اقتصادی اجتماعی متوسط و مطلوب برخوردار بودند و 62/1 درصد مورد خشونت خانگی قرار گرفته بودند. در تحلیل مسیر، وضعیت اقتصادی اجتماعی بیشترین اثر منفی غیر مستقیم (-0/088) را با غم مادری داشت. استرس، افسردگی و اضطراب بیشترین اثر منفی مستقیم (B=-0/19) و حوادث ناگوار بیشترین اثر مثبت (B=0/18) را با غم مادری داشتند. خشونت خانگی بیشترین اثر مثبت مستقیم و غیر مستقیم (B=0/36) را با غم مادری نشان داد. مدل پیشنهادی در تحقیق از برازش مناسب و مطلوبی برخوردار بود (شاخص نیکویی برازش=1، ریشه میانگین مربعات خطای برآورد=0/09). نتیجه گیری با توجه به اهمیت نقش و شیوع بالای غم مادری در سلامت روان زنان پس از زایمان، توجه به این عوامل تأثیر گذار جهت پیشگیری و غربالگری از نظر تشخیص بهنگام و اقدامات لازم ضروری به نظر می رسد.

مقدمه: مطالعه­ای حاضر با هدف تاثیر آموزش مهارت­های حل مسئله بر شدت افسردگی زنان در دوره­ی پس از زایمان انجام شد. روش­کار: این کارآزمایی بالینی طی دی 1388 تا خرداد 1389 روی 54 زن در دوره­ی پس از زایمان مراجعه­کننده به مراکز بهداشتی مناطق دو و سه مشهد صورت گرفت. با داشتن معیارهای ورود به پژوهش، کسب نمره­ی 10 و بالاتر از مقیاس افسردگی پس از زایمان ادینبورگ و نمره­ی 28- 14 از پرسش­نامه­ی افسردگی بک و تایید افسردگی توسط روان­شناس بالینی، زنان به طور تصادفی به دو گروه آزمون (26 نفر) و شاهد (28 نفر) تقسیم شدند. در گروه آزمون، مهارت­های حل مسئله طی 6 جلسه­ی هفتگی (هر جلسه به مدت 50- 45 دقیقه) آموزش داده شد. در هر دو گروه، پرسش­نامه­ی افسردگی بک مجددا در هفته­ی 9 بعد از زایمان تکمیل گردید. تحلیل آماری با استفاده از آزمون­های تی مستقل و تی زوج در نرم­افزار SPSS ویرایش 14 صورت گرفت. یافته­ها: شدت افسردگی بر حسب آزمون بک در 9 هفته پس از زایمان بین دو گروه اختلاف معنی­داری داشت (00001/0>P). هم­چنین اختلاف میانگین شدت افسردگی بر حسب آزمون بک دو گروه، در ابتدای پژوهش و 9 هفته پس از زایمان تفاوت معنی­داری نشان داد (00001/0>P). کاهش شدت افسردگی بر حسب آزمون بک در گروه حل مسئله 6/77 درصد و در گروه شاهد 5/23 درصد بود. نتیجه­گیری: آموزش مهارت­های حل مسئله روشی موثر در کاهش شدت افسردگی پس از زایمان است. پیشنهاد می­گردد که این روش به عنوان یکی از راهکارهای بهداشت روان در مراکز بهداشتی به کار رود.