سید محمدمهدى رفیع پور

یکى از آثار ارزشمند و ستودنى علامه فقید مرحوم آیت الله شیخ محمدحسین کاشف الغطاء (1373 ـ 1294 هـ .ق) کتاب شریف «تحریر المجلة» است; اثرى که با وجود گذشت ده ها سال از تألیفش، هنوز هم در نوع خود همتایى ندارد و اهتمام به آن، چه به صورت ترجمه و چه به صورت تلخیص و یا صورت هاى دیگر، یکى از مصادیق عملى تقریب مذاهب اسلامى است. با این حال و با وجود تعریف و تمجید عده اى از بزرگان نسبت به کتاب مذکور باید اذعان کنیم که متأسفانه هنوز بسیارى از فضلا و پژوهشگران ما نسبت به آن شناختى ندارند. علت اصلى این مسئله، عدم معرفى و تبلیغ شایسته این کتاب در مجامع علمى است. اکنون که خوشبختانه و به همت مجمع جهانى تقریب مذاهب اسلامى، این اثر ارزنده به صورت مناسب به زیور طبع آراسته شده است و با عنایت مسئولان بلندپایه نظام اسلامى موضوع تقریب مذاهب، مرکز توجه مصلحان و دل سوزان امت اسلامى قرار گرفته، شایسته است فضلا و پژوهشگران محترم نسبت به این کتاب ارزنده بیشتر توجه کنند. آنچه مى آید گامى کوتاه در معرفى این اثر است.

در این مقاله پس از نقل و نقد تعریف فقها از توریه و بیان اقسام آن و سیر تاریخى مباحث مربوط به توریه در متون فقهى، دو فرع از فروع مربوط به توریه مورد بررسى قرار گرفته است: 1 ـ آیا مکلف در حالت اختیار مجاز است که بدون هیچ ضرورتى در کلام خود توریه کند و با پنهان کردن مقصود اصلى خود، مخاطب را به اشتباه بیندازد؟ 2 ـ آیا در هنگام اضطرار به دروغ گفتن، توریه کردن براى فرار از دروغ واجب است؟ در بخش پایانى مقاله آراى فقهاى اهل سنت در مسئله توریه، نقل و به اختصار بررسى شده است.