محمدحسین دهنوی

فیلیپ کاتلر پدر بازاریابی نوین، به گواه همین متن- که پیش روی شما است- نویسنده ای است چیره دست و مثال زدنی. چیره دستی او از آن روست که توانسته مفاهیم بازاریابی را در عصر کنونی به دور از پیچیدگیهای فنی بازاریابی با زبانی سلیس و واژگانی نرم در عبارتهای کوتاه تبیین کند. گفتنی آنکه کاتلر در مقام یک دانشمند دارای آثار پر صفحه و حجیمی است که دانشجویان و صاحبنظران علمی را به خود مجذوب کرده است و هنوز هم کتابهایش در دنیا در صدر پر فروشترینها قرار دارد. کافی است به سایت آمازون دات کام (www.Amazon.com) مراجعه کنید. افزون بر مقام شامخ علمی، کاتلر دارای مقام و چهره دیگری نیز هست و آن تألیف و تدوین کتابهایی است کم صفحه برای مدیران که فرصتهای اندک و دغدغه های فراوانی دارند؛کتابهایی که به او فرصت داده است تا نزد مدیران نیز پر اشتهار و محبوب باشد و دفاتر مشاوره ای اش را پر رونق سازد. در بین کتابهای کاتلر برای مدیران، کتابی است با نام فیلیپ کاتلر به سؤالات تخصصی شما در بازاریابی پاسخ می دهد.این کتاب به لحاظ شکل و فرم، قلمرو او را به ژورنالیسم و فعالیتهای مطبوعاتی نزدیک می کند. کاتلر خود را در مقام مصاحبه شونده قرار می دهد تا پاسخگوی پرسشهایی باشد که از او شده است. کاتلر در این مقام حداکثر در دو یا چند عبارت باید پرسش را جواب بدهد. متن حاضر که برگرفته شده از سایت کاتلر به نشانی www.kotlermarketig.com، است، با همین رویه از اصول مصاحبه ی ژورنالیستی بهره مند است یعنی پرسش از شما، پاسخ از کاتلر. این متن، پهنه ی عظیمی از دانش بازاریابی را معرفی می کند از اینکه آیا بازاریابی علم، هنر، و یا حرفه است، مأموریت بازاریابی چیست، بازاریابی پشتیبان تولید است یا تولید پشتیبان بازاریابی است، تمایز و مرز بین فروش و بازاریابی در کجاست، جهانی سازی چیست و چه تأثیری خواهد گذاشت، چالش بازاریابی عصر حاضر چیست ، فرصتهای تجاری آینده کدامند، و... کاتلر در این متن کوتاه به همه ی این پرسشها پاسخی شایسته می دهد و از 9 فرصت تجاری مهم نام می برد. برای آگاهی از پاسخهای کوتاه و دیدگاه کاتلر از 9 فرصت تجاری مهم، مطالعه این متن توصیه می شود.

هنری مینتزبرگ، مخالف پیتر دراکر، در زمرهی نام آورترین چهره های منتقد مدیریت در جهان است. مینتزبرگ بر این باور است که هر سازمانی مانند یک ارگانیسم یکتا بوده و خصوصیات، محیط، نیازها و منابع خاص خودش را دارد؛ او مدیریت را بیشتر شبیه به هنر میبیند تا علم. گفتگوی صریح و انتقادی او، خواب مدیران اجرایی ارشد 500 شرکت موفق را آشفته کرد؛ چرا که بیواهمه آنها را فاسد خواند، از آن رو که پاداشهای کلانی را نصیب خود میسازند. مینتزبرگ، شرکتهای امریکایی را مریض میداند. بیپروا میگوید:""از مدل امریکایی مدیریت استفاده نکنید. بیشتر شیوه های امریکایی از رده خارج اند و بسیاری از شرکتهای امریکایی در خطرند. شرکتهای تجاری معروف، به طور وحشتناکی بد مدیریت میشوند."" وی دربارهی بحران نیز اظهار نظرش فراتر از بخش بانکداری و مالی امریکا است و میگوید: این یک بحران مدیریتی است. کوشش پل کروگمن، نویسندهی ستون اقتصادی نیویورک تایمز و دیگر نوسیندگانی را که به دنبال راه حلهای اقتصادیاند، به سخره گرفته و میگوید: این مسأله ای اقتصادی نیست بلکه، مسأله ای مدیریتی است که نمیتوان آن را با اصلاح سیاستهای مالی و پولی درست کرد. لیکن هیچکس نمیخواهد این پیام را بشنود! مینتزبرگ، صرفاً انتقاد نمیکند بلکه، راه حلهای عملیاتی و اجرایی دقیقی نیز دارد. جالبتر آنکه در کمال متانت و شکیبایی، راه حلهایش را عرضه میکند: ""درمان آرام را میتوان از رأس شرکتهای بزرگ شروع کرد. خودشیفته ها و پاداشهای شرم آورشان، باید از آپارتمانهای مدیران اجرایی بیرون رانده شوند. و به جای آنها باید رهبرانی واقعی قرار گیرند، افرادی که شخصاً و عمقاً در مسائل بنگاه اقتصادی درگیر شوند و حس جمعی آن را از نو بسازند. مینتزبرگ را باید ستود از آن رو که بحران فعلی را به بحران مدیریت منتسب میکند و برای آموزش و پرورش مدیران، رویکرد آموزشی جدیدی را در دانشگاه مکگیل کانادا پایه گذاری و اجرا میکند، ویژگی مدیران و رهبران را در 50 شرط طبقه بندی میکند، از نمونه های نادر مدیران و رهبران برجسته نام میبرد، از مدیران شرکتهایی میگوید که با ویژگیهای او سازگارند. مینتزبرگ را میتوان در خلال همین مصاحبهی کوتاه اما پرمغز شناخت و به ارزیابی راه حلهای او با جدیت پرداخت؛ بویژه آنکه در شرایطی هستیم که با بحرانی در سطح جهانی روبه روئیم، با شرکتهایی رو به روئیم که تنها به سود خود میاندیشند و مسئولیتهای اجتماعی برایشان کم معنا است....

نبوغ کاتلر را در ساده گویی و ساده نویسی باید تحسین کرد.فضیلت ساده نویسی و ساده گویی از بزرگانی همچون کاتلر برمیآید. کاتلر در اوج تخصص و دریافت مدارج عالی از دانشگاههای معتبر دنیا در رشته های اقتصاد و مدیریت، روانشناسی، و ریاضی، نیازی ندارد تا واژگان مغلق را به کار گیرد، فرمولهای ریاضی را ردیف کند، تئوریهای اقتصاد و روانشناسی را با پیچیدگی عنوان کند. جوهرهی آموزه های کاتلر، آموزشی بدون پیرایه، و بدون حاشیه های زائد است. هر چقدر از میانسالی و کهنسالی وی میگذرد، او بیش از پیش سادگی در بیان و نوشتار را پیشهی خود کرده است. گواه آن کتابهایی است که تنها نام او زینت بخش روی جلد کتاب است. البته کتابهایی که نام دیگران نیز روی جلد آمده، دشوارترند. گفتگوی پیش رو مثالی است آشکار از آنچه دربارهی این دانشمند برجستهی جهانی میتوان گفت. عبارتهای پایانی این گفتگو، دیدگاهی نغز ارائه میدهد از آنچه در اندیشهی این بازاریاب جهانی میگذرد، آنجا که میگوید: خشنودکننده ترین شغل بازاریابی این است که دیگر کوکاکولا یا خمیردندان کرست نفروشی بلکه، تعلیم و تربیت و سلامتی بیشتر را به مردم عرضه کنی و در کیفیت زندگی آنان تفاوتی واقعی ایجاد کنی.

آینده پژوهی و آینده نگری بویژه در سالهای اخیر بیشتر مورد توجه پژوهشگران بوده است. خردورزان همچون ژول ورن، برآنند تا برپایهی دانش علمی و البته بیش از آن، حدسیات و تخیلهای چندوجهی، آینده را اکنون ترسیم کنند. قدرت آینده نگری تا چه اندازه وابسته به دانش علمی، و تا چه اندازه وابسته به حدسیات و تخیلهای چندوجهی است همچنان جای بحث دارد. چرا که گاه همین حدسیات فاقد استنادات توانسته مرزهای روشنی را پیش روی اندیشمندان قرار دهد. اثر حاضر نیز در پی آن است تا سال 2025 را اکنون ترسیم کند، آن هم دربارهی اینترنت سال 2025 و تأثیر آن بر کسب وکارها. اینکه تا چه حد این آینده نگری تحقق خواهد یافت، پرسشی است که میتوان با اغماض آن را نادیده گرفت و همچنان این تحلیل را جدّی تلقی کرد. چه، لطف این تحلیل در آن است که جسارت آمیز پا را از مرز اکنون به آینده برداشته و قدرت آن در ارائهی سناریوهای متنوع است؛ سناریوهایی که به احتمال به گشودن دریچه هایی تازه در برابر دیدگان صاحبنظران خواهد انجامید.

این متن مروری است بر مقاله ای تحت عنوان ""فرایند تفکر استراتژیک: سه تکنیک دراکر."" هر یک از این استراتژیها با سؤالاتی آغاز میشوند و طوری طراحی شده اند که به بطن مشکلات پیچیدهی تجاری پی ببرند. دیل زند(Dale Zand) نشان میدهد که چطور طرح سؤال میتواند منجر به ایجاد استراتژیهای جدید، عملکرد رقابتی بهتر، و عوض شدن فرضیات نادرست شود. مثالهایی از شرکت آی بی ام و جنرال الکتریک، کاربرد شیوهی تفکر و درسهای پیتر دراکر را برای همهی رهبران تجاری در عمل نشان میدهد.

این تحقیق با هدف کشف ابعاد جوّ عاطفی سازمان در شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران انجام پذیرفت. جامعه آماری تحقیق دربرگیرنده کلیه کارکنان این شرکت در منطقه خراسان رضوی است که 19 نفر از آنان با استفاده از نمونه گیری هدفمند تا رسیدن به اشباع نظری و کفایت نمونه گیری، مورد مصاحبه قرار گرفتند. جمع آوری داده ها از طریق مصاحبه های عمیق نیمه ساختاریافته انجام شد و تحلیل آنها با استفاده از تحلیل محتوای کیفی قراردادی صورت گرفت. یافته های تحقیق نشان داد که ابعاد جوّ عاطفی سازمان را می توان در قالب هشت بُعد اصلی شامل جوّ امید سازمانی، جوّ اعتماد سازمانی، جوّ ترس سازمانی، جوّ خشم سازمانی، جوّ عشق سازمانی، جوّ تعجب سازمانی، جوّ شادی سازمانی، و جوّ امنیت سازمانی دسته بندی نمود. درک این ابعاد زمینه مدیریت جوّ عاطفی سازمان در راستای اهداف سازمانی را فراهم می سازد.