غلامرضا سالارکیا

این پژوهش به چرایی تاریخ نگاری سازمان اطلاعاتی در نظام های سیاسی می پردازد. تاریخی که بخش عمده ای از آن یا به دلیل پنهان کاری مستتر در فعالیت های اطلاعاتی از انظار مخفی شده است یا ملاحظات و مصالح سیاسی یا غفلت از این مهم، مدفن آن گردیده است. در این پژوهش به دنبال پاسخ گویی به این سؤال هستیم که «نوشتن و ثبت تاریخ سرویس های اطلاعاتی چه کمکی به امنیت ملی می کند؟» هدف از انجام این پژوهش، روشن ساختن ابعاد تاریخ نگاری سازمان های اطلاعاتی و تأثیر آن در امنیت ملی است. داده های مورد نیاز از طریق منابع ثانویه و سپس مصاحبه با شش نفر از خبرگان موضوع گرد آوری شده است. داده ها نیز به روش تحلیل موضوعی و با استفاده از کدبندی باز، کدبندی محوری و کدبندی گزینشی تحلیل شده اند. به این منظور در ابتدا به نقش سازمان های اطلاعاتی در کشورداری پرداخته می شود و سپس هفت دلیل تاریخ نگاری سازمان اطلاعاتی که نتیجه پژوهش می باشد، ذیل سه بعد اصلی معرفی می گردد.

انتصاب مدیران با ویژ گی های هواداری سیاسی به مدیریت سازمان های دولتی مزایا و معایبی برای سیاست گذاران به همراه دارد. انتصاب مدیران اداری و اجرایی برای تضمین تعهد سیاسی به راهبردها برای افزایش کارآمدی نظام اجرایی از یک سو و بروز سیاست زدگی جهنده و درنتیجه کاهش کارآمدی نظام اجرایی از سوی دیگر، تناقض نماهایی جدی را در اداره امور اجرایی به نمایش می گذارد. در این پژوهش که به صورت استقرایی و بر اساس روش داده بنیاد با استفاده از ابزار مصاحبه و اسناد ثانویه به انجام رسیده است، تلاش می شود رابطه تعهد سیاسی کارکنان نظام اجرایی و کارآمدی نظام سیاسی محور بررسی قرار گیرد و پیامدهای منفی سیاست زدگی بر کارآمدی نظام اجرایی کشف و شناسایی شود. سؤال اصلی که در این پژوهش به آن پرداخته می شود این است که «پیامدهای سیاست زدگی نظام اجرایی کشور بر کارآمدی آن چه می باشد؟» پیش از این می بایست به این سؤال پرداخته شود که «چگونه انتصاب سیاسی بر کارآمدی نظام سیاسی تأثیر می گذارد؟»

مقاله پیش رو با مدنظر قرار دادن سیاست زدگی در سازمان های اطلاعاتی به عنوان یک عارضه سازمانی یا به مفهوم دقیق تر مهم ترین آسیب در این سازمان ها، در ابتدا تلاش می ورزد مفهوم سیاست زدگی در سازمان های اطلاعاتی را مورد بررسی عملیاتی قرار دهد. در ادامه، پیش آیندهای سیاست زدگی یا به عبارت دیگر بسترهای وقوع سیاست زدگی مورد مطالعه قرار می گیرد. سؤال اصلی که نویسندگان در این مقاله به دنبال پاسخ گویی به آن با اتکا به پژوهش میدانی به روش نظریه داده بنیاد با استفاده از ابزار مصاحبه عمیق و هم چنین منابع ثانویه می باشند این است که «پیش آیندهای (بسترهای وقوع) سیاست زدگی در سازمان های اطلاعاتی چه است؟» پیش از پاسخ گویی به این سؤال، لازم می نماید که نویسندگان به این مسئله پاسخ دهند که اساساً «سیاست زدگی اطلاعات به چه معناست و مفهوم آن چیست؟» نویسندگان در نهایت 17 عامل که در مجموع بسترهای سیاست زدگی اطلاعات به شمار می روند را اکتشاف و شناسایی می نمایند.

در مقاله پیش رو، پس از آنکه دلایل پنهان کاری در دولت ها، به ویژه در سازمان های اطلاعاتی تبیین می شود، این سؤال مطرح می گردد که در حال حاضر، پنهان کاری چه بخشی از هویت اطلاعات را به خود اختصاص داده و چه جایگاهی در اطلاعات دارد؟ نویسنده دو فرضیه رقیب را در پاسخ به این سؤال طرح می نماید. فرضیه اصلی، پنهان کاری را یکی از ویژگی های هستی شناختی اطلاعات می داند و فرضیه رقیب آن را ابزاری برای کار اطلاعاتی معرفی می کند. پس از بررسی دو ادعای فوق، نگارنده در آخر نتیجه گیری می نماید که پنهان کاری اساساً بخشی جدانشدنی از هویت اطلاعات است و ریشه ای هستی شناختی در آن دارد.

در نوشتار پیش رو، بررسی تأثیر انقلاب خبری رخ داده در آغاز قرن بیست ویکم بر روی اطلاعات مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت، به دنبال پاسخ این پرسش می باشیم که آیا با وقوع انقلاب خبری که یکی از ویژ گی های عمده آن، انقلاب در موضوع منابع آشکار می باشد، چالشی پیش روی هویت اطلاعات قرار گرفته است که می تواند موقعیت هستی شناختی اطلاعات را دچار تحول نماید؟ بدین منظور ابتدا و پس از معرفی مفاهیم اولیه، تحول در منابع اطلاعات آشکار در ذیل انواع روش های جمع آوری ارائه می شود. سپس به بررسی تاثیرات انقلاب خبری و منابع آشکار بر جنبه های مختلف اطلاعات شامل شفافیت، پاسخ گویی، پنهان کاری و پنهان بودگی، رابطه تولید کننده و مصرف کننده اطلاعات، خارج شدن منابع جمع آوری از انحصار سازمان های اطلاعاتی، حجم انبوه اخبار و قابلیت اعتماد به آن ها و نقش فن آوری اطلاعات (اخبار) در اطلاعات می پردازیم. در آخر، در مورد سوال تحقیق با توجه به بررسی های انجام شده نتیجه گیری می شود.