عباس نیاوند

این پژوهش با هدف طراحی الگوی مطلوب فرهنگ سازمانی سازمان های نظامی و انتظامی، درپی پاسخ به این سؤال است که الگوی بومی شناخت و مدیریت فرهنگ سازمانی سازمان های نظامی و انتظامی کدام است؟ برای دست یابی به الگویی که بتواند پاسخ دقیق و صریحی به سؤال فوق باشد، ابتدا مدل ها و الگوهای مختلف فرهنگ سازمانیِ ارائه شده نظریه پردازان و صاحب نظران، به دقت مورد بررسی قرار گرفت و پس از تحلیل نقاط قوت و ضعف هر کدام و با توجه به اقتضائات و الزامات سازمان های نظامی و انتظامی، ابعاد، مؤلفه ها و شاخص های الگوی پیشنهادی احصا و برای سنجش و تعیین میزان اهمیت و اعتبار هر شاخص، در اختیار خبرگان قرار گرفت. الگوی پیشنهادی دارای پنج بعد، بیست ویژگی و نودوچهار شاخص است که با روایی بالایی (7/93) به تأیید خبرگان رسید. در تجزیه وتحلیل داده های این پژوهش کاربردی، از روش های آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است. یافته های پژوهش، پنج نوع فرهنگ (آرمان گرا، تعالی گرا، تحول گرا، قانون گرا و مکتبی) را برای این الگو برمی شمارد که فرهنگ تعالی گرا رتبه اول و فرهنگ قانون گرا رتبه آخر را کسب کرده است. این الگو با توجه به ابعاد سازمانی و با برخورداری از فرهنگ های یاد شده، می تواند به طور منطقی و همه جانبه، فرهنگ سازمانی جامعه مورد مطالعه را سنجش، اندازه گیری، رصد و مدیریت کرد.

مقاله ی حاضر که حاصل یک پروژه ی پژوهشی کاربردی در مقطع زمانی سال های 1387 تا 1389 است، تلاش می کند از میان الگوها و مکاتب برنامه ریزی راهبردی، الگوی متناسب با بوم سازمان بسیج مهندسین را پیدا کند. واکاوی حوزه های فعالیت این سازمان، نشان دهنده ی بسترهای بسیار مناسب، جهت بهره گیری از مزیت ها و دست آوردهای کارآفرینی است. با تغییر در برنامه های راهبردی این سازمان، شرایط لازم برای حل مشکلات فعلی آن فراهم گردیده و موجب تسهیل حضور خیل عظیم مهندسان و متخصصان بسیجی در عرصه ی سازندگی کشور خواهد شد. بنابراین، هدف اصلی مقاله عبارت است از: طراحی الگوی برنامه ریزی راهبردی که فضای کارآفرینی را در سازمان بسیج مهندسین برای سرمایه های انسانی این سازمان فراهم نماید. در جهت تحقق هدف یادشده و برای پاسخ به سؤالات پژوهش، پس از بررسی انواع الگوهای برنامه ریزی راهبردی، بررسی مکاتب کارآفرینی و مطالعه ی عمیق سازمان بسیج مهندسین، الگوی مفهومی پژوهش را ارایه و ابعاد، مؤلفه ها و شاخص های این الگوی مفهومی را از طریق خبرگان مدیریتی و افراد با تجربه در حوزه ی برنامه ریزی راهبردی، در دو مرحله مورد سنجش قرار داده و در بخش نتایج، 9 بعد اصلی و 33 مؤلفه و با تغییرات اندک در 156 شاخص نشان داده است که الگوی طراحی شده، با ویژگی های سازمان بسیج مهندسین سازگار بوده و با ضریب روایی 93% و پایایی 977/0، برای اجرا در این سازمان قابل اتکا است. در انتها نیز پیشنهادهایی برای بسترسازی اجرای الگو ارایه گردیده است.