انیس رضایی

آمادگی جسمی، روانی، اجتماعی و فرهنگی برای ازدواج یکی از شرایط پایداری خانواده است. اگرچه پیش رسی ازدواج در ایران در دهه ی 1360 و 1370 کاهش اساسی داشته است، اما در دهه ی اخیر با نوساناتی برای هر دو جنس همراه بوده است. بنابراین در این مقاله با استفاده از داده های ثبت احوال و سرشماری درطی سالهای گذشته، وضعیت پیش رسی ازدواج به تفکیک مناطق شهری و روستایی استان های کشور، بررسی شده است. نتایج نشان داد، که پیش رسی ازدواج برای مردان از 48904 نفر در سال 1385، به 48145 نفر در سال 1390 کاهش یافته است، اما برای زنان از 33083 نفر در سال 1385، به 39831 نفر در سال 1390 افزایش یافته است. نسبت پیش رسی ازدواج بر حسب استان های کشور متفاوت بوده است. در سال 1390 نسبت پیش رسی ازدواج زنان در استان های خراسان شمالی و خراسان رضوی و برای مردان استان های سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی بیشتر از بقیه استان ها بوده است. در سال 1385 بیشترین نسبت پیش رسی ازدواج در استان های اردبیل و سیستان و بلوچستان برای زنان و خراسان رضوی و سیستان و بلوچستان برای مردان بوده است.

این نوشتار به بررسی نابرابری آموزشی، به عنوان یکی از عوامل مهم تداوم و بازتولید نابرابری های اجتماعی،به ویژه نابرابری جنسیتی می پردازد. نابرابری آموزشی جنسیتی در همه جوامع، از جمله جوامع در حال توسعه و به ویژه مناطق محروم تر آن، از منطقی جداگانه پیروی می کند و دارای کارکردی ویژه است. بر پایه فرض این پژوهش،که با استفاده از نظریه های جنسیتی، مبادله، و انتخاب عقلانی به دست آمده است، برخی از عوامل فرهنگی و اجتماعی، به هم راه محاسبه های عقلانی، سوادآموزی دختران را یک سرمایه گذاری بی باز گشت و بدون توجیه منطقی می نمایاند.پژوهش به روش پیمایشی و با استفاده از پرسش نامه و مصاحبه انجام شده و نمونه آن را نیز 240 نفر از پدران یا مادران خانوارهای بخش درودفرامان کرمان شاه تشکیل می دهد، که انتخاب آن ها به دلیل نبود تناسب شایسته میان سطح سوادآموزی دختران و پسران منطقه صورت گرفته است.نتایج نشان می دهد که نابرابری آموزشی با جامعه پذیری جنسیتی و باور به ایفای نقش جنسیتی (از میان عوامل اجتماعی) و باور به برتری مردان و باورهای قالبی جنسیتی (از میان عوامل فرهنگی) در پدر و مادر، پیوندی معنادار و مستقیم دارد. میان محاسبه های عقلانی پدر و مادر و نابرابری جنسیتی آموزشی نیز پیوندی معنادار دیده می شود. برازش چندمتغیره نشان داد که 30 درصد از واریانس نابرابری جنسیتی آموزشی را عوامل فرهنگی، اجتماعی، و انتخاب عقلانی پدر و مادرتبیین می کند.