علیرضا کمالی

آیه شریفه «یا بَنِی إ ِسْرائِیلَ اذْکُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتِی أ َنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ وَ أ َنِّی فَضَّلْتُکُمْ عَلَى الْعالَمِینَ» دو بار در قرآن تکرار شده است. خدای متعال در این آیه از بنی اسرائیل خواستار یادآوری نعمت هایی می شود که به آنها عطا فرموده است. قرآن کریم در آیات مختلفی به بیان گوشه هایی از این نعمت ها پرداخته است. نجات بنی اسرائیل از چنگال آل فرعون، ارسال پیامبران کثیر، نزول تورات و من و سلوی، سایه افکندن ابر در بیابان سوزان و جوشش چشمه ای از سنگ به عنوان بخش هایی از نعمت های الهی بر بنی اسرائیل است. آیه مورد بحث بیانگر برتری بنی اسرائیل و یهودیان بر جهانیان است، اما وجود آیاتی ناظر به برتری امت پیامبر’ و نیز مورد لعن و نفرین قرارگرفتن عده ای از بنی اسرائیل، موجبات تعارض با این آیه را فراهم آورده است. تبیین دقیق «بنی اسرائیل»، «وجوه تفضیل آنان» و «عالمین» در این آیه، باعث روشن شدن تفسیر آیه و رفع تعارضات در آن خواهد شد. این مقاله بیانگر آن است که آیه شریفه مورد بحث، در این سه ناحیه عام و مطلق نیست.

افزایش هدر رفت منابع خاک در حوزه های آبخیز یک چالش مداوم است که با افزایش جمعیت و فشار وارده بر منابع طبیعی و کشت و کارهای ناپایدار در خاک ها و اراضی شیبدار، موجب کاهش تولید در اراضی گشته و همچنین کاهش روزانه نسبت اراضی به جمعیت ساکن باعث فشار بیشتر بر اراضی و منابع طبیعی شده است.حوزه ی آبخیز لاور فین در 60 کیلومتری شهر بندرعباس در استان هرمزگان قرار دارد و مساحت آن 91/7334 هکتار می باشد. پیش بینی فرسایش خاک همواره یکی از شایع ترین و متداول ترین روشها در مدیریت منابع طبیعی به جهت کنترل بهره وری خاک در داخل حوزه و تخمین میزان رسوب و کیفیت آب در خارج از حوزه می باشد.مدل RUSLE یک مدل برآورد میزان فرسایش در واحد سطح است که با 6 فاکتور فرسایشیR، K، L، S، CوP رابطه دارد که بترتیب از داده های درازمدت بارندگی، نقشه خاک منطقه، مدل رقومی ارتفاع و سنجش از دور بدست می آیند.بررسی نقشه خطر فرسایش خاک نشان می دهد که میزان خطر فرسایش خاک در سطح حوزه از صفر تا 7115 بر حسب تن در هکتار در سال متغیر است. مطابق با این نقشه، مناطق با خطر فرسایش خیلی زیاد شامل مناطقی در قسمت های میانی حوزه می باشد کهدارای شیب تند و فرسایش گالی هستند. میانگین بار رسوب سالیانه در این حوزه 6/9 تن در هکتار در سال برآورد شد. نتایج این مقاله نشان داد که با تلفیق GIS، RS و استفاده از مدل RUSLE در مناطق کشاورزی می توان مقادیر فرسایش خاک و بار رسوب را برآورد کرد و از نتایج آن برای مدیریت فرسایش استفاده نمود.

قرآن کریم در آیه تطهیر به صراحت به لفظ اهل بیت اشاره فرموده است. مفسران شیعه درباره مصداق آن که پنج تن آل عبا هستند، اتفاق نظر دارند؛ اما مفسران اهل سنت بر یک عقیده نبوده و آرا مختلفی را در این باره مطرح نموده اند که حاصل اکثر آنها این است که اهل بیت شامل تمامی بستگان نسبی و سببی پیامبر| میباشد. در این مقاله با کنکاشی در نهج البلاغه که متعلق به دوره صدر اسلام و بخشی از فرمایشات نخستین کاتب و شاهد همیشگی وحی قرآنی است، تلاش شده است تا دیدگاه امام علی× در باره مصداق اهل بیت را بازشناساند. آن حضرت اهل بیت را دارای ویژگیهای خاص میداند که تنها بر پنج تن آل عبا قابل انطباق است

پرداختن قرآن کریم به موضوع حجاب مانند اغلب مباحث اجتماعی، به شیوه تدریجی و براساس مبنای جامعه شناسانه است. خدای متعال بعد از بیان مباحث فطری و زیربنایی حجاب و فرهنگ سازی مناسب، با اشاره به نوع ارتباط زن و مرد و دستور به حفظ فرج و چشم، به بیان چگونگی پوشش و محدوده آن می پردازد. یکی از مهمترین آیات حجاب، آیه 31 نور است که به مباحث جزئی پوشش زنان در برابر نامحرم اشاره دارد. این آیه با وجود تفاسیر متعدد، به خاطر اطلاق برخی کلمات آن و عدم بیان مصادیق جزئی و روایات متفاوت، مورد مناقشه فراوان قرار گرفته است، به ویژه در قرون اخیر به دلیل رواج فرهنگ غربی و نوع نگاه متفاوت به زنان، گروهی تفاسیر رایج پیرامون آیه و نوع پوشش زنان مسلمان را زیر سوال برده و با بیان شبهات، برداشت های متفاوتی را از آیه ارائه کرده اند. این پژوهش با توجه به بیان های متفاوت تفسیری و با در نظر گرفتن شبهات موجود، همراه با استفاده از روایات، آیه فوق را مورد بررسی قرار داده است.

سکونتگاه های غیررسمی چالشی بنیادین در شهرنشینی نو به شمار می روند. در برخورد با این چالش، رویکردها و برنامه های گوناگونی به کار گرفته شده است، ولی بسیاری از برنامه ها به دلایل گوناگون ازآن گونه نبود شناخت ویژگی های این سکونتگاه ها به ویژه ابعاد جمعیتی با کامیابی همراه نبوده است. بررسی ها نشان می دهد ابعاد اسکان در سکونتگاه های غیررسمی در سنندج بسیار فراتر از میانگین کشوری است و بیش از نیمی از جمعیت شهر را فرا گرفته است. هدف این نوشتار واکاوی شاخص ها و ویژگی های جمعیتی در سکونتگاه های غیررسمی و همسنجی آن با دیگر سکونتگاه های شهر سنندج است. این پژوهش یک بررسی توصیفی و از گونه اکتشافی است و با کمک داده های ثانویه (اطلاعات سرشماری در سال های 1385، 1390 و 1395) درباره محله های سنندج به نتیجه رسیده است. دستاوردها نشان می دهد که بیشترین دگرگونی های جمعیتی شهر سنندج دربرگیرنده حجم، آهنگ رشد جمعیت و مهاجرت در سکونتگاه های غیررسمی شکل می گیرد. افزون بر این، از دید ویژگی های ایستای جمعیت شامل تراکم در خانوار، تراکم در زمین، چگونگی آموزش، بار تکفل و چندوچونی اشتغال گونه ای ناپایداری و نبود توازن در میان سکونتگاه ها برپاست که همگی می توانند زمینه ساز نمایان شدن دیگر چالش های شهری باشند. راهکار سیاستی نوشتار این است که در فراهم آوری و پیشبرد یک رویکرد فراگیر برای برنامه ریزی و مدیریت بر پایه بهسازی و بازآفرینی این سکونتگاه ها، توجه به ویژگی ها و شاخص های جمعیتی آنها بایسته و بنیادین است. نتایج این مقاله، علاوه بر نشان دادن ابعاد و ویژگی های مختلف جمعیت در مناطق و محلات سنندج، درس های مهمی را برای برنامه ریزان و سیاست گذاران در مورد سیاست های توزیع مجدد جمعیت و مدیریت شهری ارائه می دهد.

دعوت به توحید و یکتاپرستی هدف مهم انبیای الهی است. آنان یکی پس از دیگری آمده اند تا پروردگار هستی و راه تقرب به سوی او و دستیابی به کمال و رستگاری را به انسان بیاموزند. پیامبر اسلام| به عنوان آخرین فرستاده الهی، در سرزمین حجاز مبعوث شد. مهم ترین وظیفه رسالی او دعوت به توحید و عبادت خالصانه باری تعالی است. ازاین رو در آیات مکی فرمان «فَادْعُوا اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ» در سوره های: اعراف، زمر و غافر بلند است. مقاله حاضر به روش توصیفی و تحلیلی به دنبال تفسیر آیات «مخلصا / مخلصین له الدین» در سور مکی است. بررسی تفسیری این آیات نشان می دهد عبادت دارای مراتبی است که هر کس متناسب با جایگاه خویش در منظومه کمالی به آن آراسته می گردد. ازاین رو در آیات مورد بحث، نبی مکرم اسلام| نخستین کسی است که عامل به عبادت خالصانه است. همچنین در این آیات از عبادت پیامبر| با واژه «عبد» و از عبادت دیگران با واژه «دعا» یاد شده است. آیات فرمان دهنده همگان به دعای خالصانه، ضمن تصریح به بر حق بودن این دعوت، با تشویق و تهدید و درخواست بی توجهی نسبت به اکراه و مجادله گری کافران همراه است. نتیجه عمل به این آیات شریفه تامین سعادت فردی و اجتماعی مسلمانان است.