نوروز نیمروزی

نوشتار حاضر با هدف بررسی شناسایی زمینه های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شکل گیری اجتماعات فرهنگی و ادبی اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی تدوین شده است. فرض مسئله ای مقاله این است که از یکسو مواجهه و تعامل جامعه ایرانی با غرب و دستاوردهای علمی و فکری آن و از سوی دیگر، فضای اختناق و عقب افتادگی فکری و سیاسی و اجتماعی در اواخر دوره قاجار،موجبات پیدایش آگاهی های سیاسی و فرهنگی را فراهم ساخت. در نتیجه چنین فضا و شرایطی از جامعه پس از انقلاب مشروطه، اجتماعات فرهنگی و ادبی در پاسخ به نیازهای فرهنگی و اجتماعی ناشی از تغییرات جدید شکل گرفتند. تحقیق حاضر از نوع تحقیقات اسنادی است که با روش مطالعه اسنادی و کتابخانه ای و استفاده از تکنیک فیش برداری از منابع مکتوب موجود انجام شده است. نتایج حاصله بیانگر آن است که با توجه به وجود زمینه های تاریخی و سیاسی چون افتتاح مجلس شورای ملی، انتشار روزنامه های آزاد، تدوین قانون اساسی و متمم آن و.. و همچنین تحولات ادبی در دهه های پایانی دوره قاجار، زمینه برای شکل گیری اجتماعات فرهنگی و ادبی مانند جمعیت نسوان وطن خواه ایران، جمعیت فرهنگ رشت و مشابه آن فراهم گردید.

تحقیق حاضر در قدم اول با هدف بررسی میزان تراکم روابط همسایگی (آزمون فرض تضعیف اجتماع همسایگی) و در قدم دوم به منظور دستیابی به یک گونه شناسی از روابط همسایگی در سطح شهر مشهد انجام شده است. چارچوب نظری مقاله، از نظریه لوئی ویرت برگرفته شده است. روش بررسی، روش پیمایش و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته است. واحد تحلیل خانوار و واحد مشاهده (پاسخگو) زن خانوار بوده است. جامعه آماری، کلیه خانوارهای ساکن شهر مشهد در مناطق 13گانه شهرداری و حجم نمونه (براساس فرمول تصادفی ساده و واریانس به دست آمده از مطالعه مقدماتی) تعداد 425 خانوار است. روش نمونه گیری، طبقه ای متناسب (به تناسب حجم جمعیتی هر یک از مناطق 13گانه به کل جمعیت) است. نتایج به دست آمده بیانگر تایید فرض تضعیف روابط همسایگی (نمره 67 صدم در بازه 2-0) در بین خانوارهای همسایه در سطح شهر مشهد است. گونه های کنش فردی، عادی و عاطفی، بیش از گونه های جمعی، صمیمانه و فایده مند در محیط همسایگی مشاهده شده است. نتایج تحلیل های آماری بیانگر وجود رابطه معنادار بین متغیرهای درک از اجتماع همسایگی، سابقه سکونت در محل، احساس فاصله اجتماعی با همسایه ها، تجربه قبلی از یک سو و متغیر میزان درگیری در روابط همسایگی از سوی دیگر است. همچنین نتایج نشان دهنده این است که مهاجران در مقایسه با بومی ها، ساکنان منازل ویلائی در مقایسه با ساکنان مجتمع های مسکونی، مالکین در برابر مستاجرین، قدیمی ها در مقایسه با تازه واردها درگیری بیشتری در روابط همسایگی دارند.