ملیحه درخوش

هدف: تعیین سازگاری قواعد توصیف و دسترسی به منبع(RDA) مربوط به ثبت ویژگیهای موجودیتهای گروه اول و دوم الگوی ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی ، با طرح فراداده ای توصیف شیء (MODS)می باشد. روش شناسی: جامعه مورد پژوهش شامل الف- اجزاء اصلی، فرعی و ویژگیهای طرح فراداده ای توصیف شیء(مودس) و ب - قواعد توصیف و دسترسی به منبع که مربوط به ثبت ویژگیهای موجودیتهای گروه اول و دوم اف.آر.بی.آر. در آر.دی.ای. می شود. روش این پژوهش، روش تطبیقی برای بررسی سازگار کردن قواعد مذکور با اجزاء مختلف طرح فراداده ای توصیف شیء(مودس) است که در نهایت به ارائه برچسبهای مبتنی بر زبان نشانه گذاری گسترش پذیر(ایکس.ام.ال.) به منظور ارائه اطلاعات توصیفی منابع مختلف بر اساس قواعد آر.دی.ای. منجر خواهد شد. یافته ها: به طور کلی 440 قاعده از فصلها ی 2 تا 11 در آر.دی.ای. شناسایی و تحلیل شد که تعداد 440 ترکیب مبتنی بر طرح فراداده ای توصیف شیء(مودس) با این قواعد سازگار گردید و از 296 جزء اصلی مودس استفاده شد. با توجه به یافته های این پژوهش، تمامی قواعد مورد نظر در آر.دی.ای. با طرح فراداده-ای توصیف شیء(مودس) سازگار بوده و می توان برای اطلاعات استخراجی از محتوای همه این قواعد، معادلی در مودس به دست آورد. در بعضی از قواعد که معمولا به منظور ایجاد نقاط دسترسی به موجودیتهای گوناگون کاربرد دارند، برای سازگار کردن قواعد با اجزاء مودس باید از بیش از یک جزء اصلی استفاده نمود. نتیجه گیری: مطابق 3 سئوال اساسی این پژوهش از بین 20 جزء اصلی طرح فراداده ای توصیف شیء(مودس)، 16 جزء با توجه به محتوای قوانین فصلهای مبتنی بر ثبت ویژگیهای موجودیتهای گروههای اول و دوم اف.آر.بی.آر. که تا کنون کامل شده است، در این سازگاری مورد استفاده قرار گرفته است. با توجه به یافته های پژوهش، میان قواعد مورد نظر این پژوهش در استاندارد توصیف و دسترسی به منبع(آر.دی.ای.) و طرح فراداده ای توصیف شیء(مودس)، سازگاری صد در صد و کامل وجود دارد و می توان تمامی اطلاعاتی را که برای منبع مورد توصیف با استفاده از قواعد آر.دی.ای. به دست می آید را در قالب طرح فراداده ای توصیف شیء(مودس) توصیف کرد. همچنین می توان از یافته های این پژوهش که ترکیباتی از اجزاء اصلی، فرعی، ویژگیها و مقادیر طرح فراداده ای توصیف شیء(مودس) سازگار شده با محتوای قواعد آر.دی.ای. هستند، برای توصیف منابع استفاده کرد.

هدف: هستی شناسی ها ابزارهای پرکاربرد در سازماندهی دانش در بستر وب معنایی هستند. هستی شناسی ها برای موضوع های مختلف نیاز به گسترش دارند. مقاله حاضر گسترش هایی را معرفی و بررسی می کند که برای الگوی مرجع مفهومی سیداک ارائه شده است. روش : کلیدواژه هایExtension  و CIDOC-CRM را در موتورهای جستجو و پایگاه های گوگل اسکالر، ساینس دایرکت، امرالد، ابسکو، و ریسرچ گیت جستجو کردیم و بیش از 50 مقاله یافتیم و چکیده های آنها را مرور کردیم. از میان آنها 21 مقاله را با الگوی مرجع مفهومی سیداک مرتبط یافتیم و مرور کردیم. یافته ها : رسماً 14 گسترش برای الگوی مرجع مفهومی سیداک تابه حال ارائه شده است. هر گسترش به فراخور نیاز حوزه های موضوعی، به معرفی رده ها و ویژگی های آنها پرداخته است. برخی گسترش ها افزون بر الگوی سیداک، از گسترش های دیگر نیز استفاده کرده اند. بیشترین کاربرد را گسترش الگوی سی.آر.ام.اس.سی.آی. داشته است. بیشترین گسترش ها هم در موضوع باستان شناسی بوده است. از لحاظ روش شناسی، همه گسترش ها با روش هماهنگ سازی و مطابقت دادن مفاهیم حوزه های موضوعی با الگوی سیداک انجام شده است. نتیجه گیری : نیاز به گسترش های موضوعی برای الگوی مرجع مفهومی سیداک همچنان وجود دارد و می تواند به غنی تر شدن مجموعه های داده ای در وب معنایی بیانجامد.

هدف: سازماندهی دانش نگرشی نوین در سازماندهی منابع است که رویکرد معنایی به این حوزه بخشیده است. این مقاله با هدف بررسی تغییرات صورت گرفته در بینش و معرفت شناختی حوزه سازماندهی طی دوره های زمانی به نگارش در آمده است تا مشخص شود که آیا حرکت و پیشرفت سازماندهی دانش مبتنی بر پارادایم [1] های علمی است؟ این تغییرات با تاثیرپذیری از دیدگاه پارادایمی به سازماندهی اطلاعات و دانش مورد تحلیل قرار گرفته است. روش شناسی: روش این پژوهش به صورت مروری تاریخی انجام شده است. بررسی های انجام شده در متون مختلف با تکیه بر نظریه توماس کوهن صورت گرفته است. از مطالعه و بررسی پژوهش های صورت گرفته توسط متخصصان حوزه سازماندهی برای دستیابی به روند شکل گیری سازماندهی اطلاعات و دانش استفاده شده است. تقسیم بندی های تاریخی بر اساس دیدگاه اسمیراگلیا در حوزه سازماندهی دانش انجام گرفته است. یافته ها: پیشرفت های فناوری اطلاعات در تأمین ابزارها و رویکردهای فلسفی به لحاظ تأمین هستی شناختی سازماندهی دانش بر رویکرد سازماندهی منابع اطلاعاتی تاثیرگذار بوده است. نتایج: سازماندهی دانش دارای حرکتی پارادایمی است. پارادایم های مبتنی بر رویکردهای فلسفی از جمله عمل گرایی و تجربه گرایی بر سازماندهی اطلاعات تاثیر بسزایی گذاشته است. این تغییرات رویکردهای فلسفی به همراه تغییرات فناوری های مورد استفاده در سازماندهی اطلاعات، پارادایم هایی را در زمینه سازماندهی منابع به وجود آورده است. گرایش به سازماندهی دانش در قرن 21 از نتایج تغییر پارادایم در این زمینه است. [1] paradigm

هدف: مستندسازی مشارکتی بخشی از فرایند فهرست نویسی مشارکتی است که با همکاری چند کتابخانه صورت می پذیرد. در این روش کتابخانه ها از مستندات ساخته شده توسط کتابخانه های همکار استفاده می کنند و از ساختن مستندات تکراری پرهیز می کنند. استفاده از این روش در استفاده از نیروی انسانی متخصص و نیز هزینه های کنترل کتاب شناختی در کتابخانه ها می کاهد و به آن ها کمک می کند تا از اطلاعات فهرست نویسی کتابخانه های دیگر استفاده کنند. کنترل کتاب شناختی مجموعه ای از فرایندها و رویه ها برای تنظیم و ثبت شکل های مختلف شناسه های مستند در رکوردهای کتاب شناختی است. به طوری که نقاط دسترسی به رکوردهای کتاب شناختی به صورت قراردادی تنظیم می شوند. زمانی که فهرست نویسان کار مستندسازی را انجام می دهند درواقع، در حال ایجاد مستندات از طریق شناسایی و اعتباربخشی به شناسه های کنترل شده یا مستندسازی شده نقاط دسترسی هستند. هدف از این پژوهش، سنجش تأثیر استفاده از مستندسازی مشارکتی بر کیفیت رکوردهای کتاب شناختی با استفاده از نظرات متخصصان فهرست نویسی و مستندسازی بود.روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش آن پیمایشی تطبیقی بود. برای بررسی یافته ها، از آمار استنباطی استفاده شده است. ابزار پژوهش پرسشنامه ای بود که توسط پژوهشگران طراحی شد و روایی و پایایی آن بررسی و تأیید شد. برای تأیید روایی این پرسشنامه از نظرات 5 متخصص در حوزه فهرست نویسی استفاده شد. برای سنجش پایایی آن نیز آزمون آلفای کرنباخ به کار برده شد. جامعه پژوهش، متخصصان فهرست نویسی و مستندسازی بودند که با توجه به تخصص و تجربه خود امکان پاسخ دهی به پرسشنامه را دارا بودند. پرسشنامه به صورت آنلاین طراحی شد و در اختیار 100 نفر فهرست نویس و مستندساز قرار گرفت که تعداد 87 نفر به پرسشنامه پاسخ دادند. پاسخ های به دست آمده از پرسشنامه با استفاده از آزمون آماری t تک متغیر مورد آزمون قرارگرفته و تحلیل گردید.یافته ها: استفاده از روش های مختلف مستندسازی، استفاده از دانش متخصصان سازمان دهی کتابخانه های بزرگ، یکدست سازی اطلاعات مستند در فرایند مستندسازی مشارکتی توسط کتابخانه ملی و مشارکت متخصصان سازمان دهی کتابخانه های بزرگ در انجام کار مستندسازی مشارکتی به عنوان یک کارگروهی، به مثابه ویژگی های مستندسازی مشارکتی در نظر گرفته شده اند. همچنین سه ویژگی دقت، صحت و کامل بودن اطلاعات، مشخصه هایی هستند که برای کیفیت رکوردهای کتاب شناختی مدنظر قرارگرفته اند. به دلیل اینکه مقدار t به دست آمده برای همه گویه ها از مقدار t جدول بحرانی (1/96) بزرگ تر بود، بنابراین در پاسخ به پرسش اصلی پژوهش مبنی بر تأثیر مستندسازی مشارکتی بر کیفیت رکوردهای کتاب شناختی، می توان اذعان نمود که مستندسازی مشارکتی بر دقت، صحت و کامل بودن اطلاعات رکورد کتاب شناختی تأثیر مثبت و معناداری دارد.نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر نشان داد که استفاده از روش مستندسازی مشارکتی بر کیفیت رکوردهای کتاب شناختی تأثیر مثبت دارد و باعث ارتقاء سطح کیفی رکوردها می شود. براساس یافته های این پژوهش، استفاده از مستندسازی مشارکتی بر ویژگی های دقت، صحت و کامل بودن اطلاعات رکوردهای کتاب شناختی تأثیر مثبت دارد.

هدف :هدف از این پژوهش تعیین احتمالات مختلفی است که با استفاده از طرح فرادادهای توصیف شیء میتوان موجودیتهای گروه دوم اف. آر. بی. آر. را با آن توصیف کرد. روش: روش پژوهش حاضر تطبیقی بوده و در آن از اجزای اصلی، فرعی، ویژگیها و مقادیر طرح فرادادهای توصیف شیء و نیز موجودیتهای گروه دوم اف. آر. بی. آر. استفاده شدهاست. یافتهها: با توجه به احتمالات در نظرگرفتهشده، ممکن است شخص یا تنالگان دارای مسئولیت پدیدآورنده، ایجاد کننده، سازنده یا تنظیم کننده یک اثر و یا دارای مالکیت و یا امانت گیرنده و یا در ارتباط با عنوان باشد و نیز ممکن است در ساختن یک عنوان قراردادی از آن استفاده شود و یا نسبت به اسامی دیگر ارجحیتی داشته باشد و یا موضوع منبع قرار گیرد. همچنین شخص یا تنالگان میتواند به صورت بخشی از عنوان اثر باشند و یا یک پیشینه فراداده ای را به وجود بیاورد. به نظر میرسد با توجه به نتایج به دست آمده از تطبیق دو طرح مورد پژوهش، امکان توصیف انواع نقش هایی که اشخاص و یا تنالگانها در منابع مختلف دارند، در طرح فراداده ای توصیف شیء با استفاده از بستر نحوی ایکس. ام. ال . به میزان زیادی وجود دارد و با استفاده از این بستر نحوی، میتوان به توصیف موجودیت های گروه دوم در جایگاه های مختلف توصیفی پرداخت.