کبری سپهری بروجنی

قصد افراد برای سوءمصرف مواد دست کم در نخستین دفعات مصرف، تحت تأثیر نگرش آنها به مصرف مواد قرار دارد. اصلاح نگرش بویژه در نوجوانان، یکی از راهبردهای شناخته شده پیشگیری از اعتیاد است. هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر چهار روش پیشگیرانه (آموزش از راه مهارت های زندگی، آموزش از طریق فیلم، آموزش از طریق پوستر کاتالوگ و آموزش به روش ارسال پیام کوتاه) بر تغییر نگرش و سلامت روان دانش آموزان پسر دوره متوسطه بود. تحقیق حاضر از نوع تحقیقات نیمه آزمایشی بود که در آن چهار گروه آزمایش شامل: آموزش از طریق فیلم، مهارت های زندگی، ارسال پیامک(SMS) و پوستر و کاتالوگ و یک گروه گواه بررسی شد. برای این منظور 511 دانش آموز از چهار منطقه آموزشی به صورت نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شد. داده ها از طریق تحلیل کوواریانس(ANCOVA) تحلیل شد. نتایج نشان داد که از بین روش های پیشگیرانه، روش های شرکت در دوره های مهارت های زندگی و آموزش از طریق فیلم، اثر معناداری نسبت به آموزش از طریق پوستر و کاتالوگ و ارسال پیام کوتاه از طریق تلفن همراه بر نگرش نسبت به اعتیاد داشت. همچنین، از بین چهار روش یادشده، آموزش از طریق فیلم و آموزش مهارت های زندگی تأثیر معناداری بر ارتقای سلامت روان دانش آموزان داشتند. به کلیه مراکز آموزشی پیشنهاد می گردد که در آموزش تغییر نگرش دانش آموزان و ارتقای سلامت روان آن ها، از روش های فعالی مانند آموزش مهارت های زندگی و آموزش از طریق فیلم و مشاهده استفاده نمایند.

هدف این پژوهش، بررسی میزان رعایت اصول قصدشده در ارزشیابی از برنامه درسی درس تفکر و پژوهش پایه ششم ابتدایی بوده است. نوع پژوهش کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی و پیمایشی (ترکیبی از مشاهده، پرسش نامه و مصاحبه) و جامعه آماری بخش پرسش نامه ای آن مدرسان، کارشناسان و معلمان استان های اصفهان و چهارمحال و بختیاری بوده اند. با توجه به کم بودن تعداد متخصصان (40 نفر)، تمامی آنان به عنوان نمونه انتخاب شدند و از معلمان و کارشناسان به روش تصادفی طبقه ای نمونه گیری شد (286 نفر). در بخش مشاهده ای، 95 کلاس مورد مشاهده قرار گرفت و با 180 کارشناس، مدرس و معلم نیز مصاحبه هدفمند صورت به عمل آمد. داده ها از طریق پرسش نامه، مصاحبه و مشاهده گردآوری شد. برای تعیین روایی، از روایی محتوا و روایی سازه استفاده گردید. پایایی پرسش نامه ها به روش آلفای کرونباخ، پایایی مشاهده ها از روش پایایی مشاهده گر مربوط به ملاک و برای پایایی مصاحبه ها به روش پیاده سازی عینی و دقیق گفتار مصاحبه شوندگان عمل شد. طبق نظر معلمان و کارشناسان تا حدودی (34/3= X، طبق نتایج مشاهده گران در حد کم (58/2=X)، اصول علمی قصدشده مربوط به عنصر ارزشیابی، در درس تفکر و پژوهش به کارگیری شده است. نتایج نشان می دهد که توجه به اصول علمی قصدشده ارزشیابی، مانند استفاده از روش های ارزشیابی فرایندمحور، مشارکتی و گروهی به جای ارزشیابی هدف محور، تا حدودی رعایت شده است.

این مطالعه را پژوهشگران با هدف بررسی فرصت ها و محدودیت های درس تفکر و پژوهش از دیدگاه معلمان پایه ی ششم ابتدایی انجام دادند. مطالعه ی حاضر در قالب روش کیفی انجام پذیرفت. جامعه ی آماری شامل معلمان کلاس ششم ابتدایی چهارمحال و بختیاری بوده است. نمونه گیری از روش هدفمند و با رعایت قاعده ی اشباع نظری انجام شد، به این صورت تعداد 18 نفر معلم پایه ی ششم به عنوان نمونه برگزیده شدند. ابزار گردآوری داده ها مصاحبه ی نیمه ساختاریافته بوده که برای بررسی روایی آن از روایی سازه، درونی و بیرونی و برای پایایی از روش بررسی اعضا، بررسی همکار و ناظر بیرونی استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوا استفاده شد. نتایج نشان داد که به نظر افراد پاسخ دهنده امکان استفاده از روش های متنوع ارزشیابی، تقویت روحیه ی پرسشگری دانش آموزان و تقویت مهارت های بیان آن ها، کاهش استرس و افزایش اعتماد به نفس دانش آموزان، آشناسازی دانش آموزان با روش های مناسب پژوهش و آشناسازی دانش آموزان با مهارت های استفاده از فناوری روز، از جمله فرصت های موجود در درس تفکر و پژوهش می باشد. پاسخ دهندگان کمبود امکانات کمک آموزشی، عدم ارزیابی علمی از نحوه ی اجرای درس تفکر و پژوهش، کمبود معلم متخصص و علاقه مند برای تدریس این درس و کمبود زمان اختصاص داده شده را به عنوان محدودیت های درس تفکر و پژوهش پایه ی ششم ابتدایی دانستند.

هدف پژوهش، بررسی میزان رعایت اصول علمی قصد شده مربوط به عنصر اهداف در درس تفکر و پژوهش پایه ششم بوده است. نوع پژوهش کاربردی و روش آن از نوع پیمایشی است. اطلاعات به صورت کمّی و کیفی (ترکیبی) جمع آوری شد. جامعه آماری بخش کمّی، مدرسان، مؤلفان، کارشناسان و معلمان در دو استان اصفهان و چهارمحال و بختیاری بوده است. برای انتخاب نمونه، چون جامعه آماری مدرسان و مؤلفان محدود بود، بنابراین از طریق سرشماری اقدام و از همه آن ها نظرسنجی به عمل آمد (44 نفر). برای بقیه گروه ها از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای استفاده و به ترتیب، 18 و 264 نفر انتخاب شد. در بخش کیفی، از 95 کلاس درس مشاهده و با 180 نفر از کارشناسان، مدرسان و معلّمان مصاحبه هدفمند، انجام گرفت. داده ها از طریق پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده گردآوری شد. برای تعیین روایی، از روایی محتوا و روایی سازه استفاده گردید. پایایی پرسشنامه ها به روش آلفای کرونباخ، پایایی مشاهده ها از روش پایایی مشاهده گر مربوط به ملاک و برای پایایی مصاحبه ها به روش پیاده سازی عینی و دقیق گفتار مصاحبه شوندگان عمل شد. طبق نظر معلّمان و کارشناسان تا حدودی (55/3=، طبق نتایج مشاهده گران در حد کم (80/2=)، اصول علمی قصد شده مربوط به عنصر اهداف، در درس تفکر و پژوهش بکارگیری شده است.