سید علی کوشازاده

در دهه های اخیر توجه به عدالت در سازمان ها اهمیت بیشتری یافته و عدالت توزیعی، رویه ای، مراوده ای و اطلاعاتی مد نظر اندیشمندان در انواع سازمان ها قرار گرفته است. یکی از انواع عدالت که مورد بیتوجهی محققان سازمان قرار گرفته، عدالت جزایی (تنبیهی) است. مجازات و اقدام عادلانه در مقابل مفسدان و قانون شکنان میتواند در گسترش عدالت در سازمان مؤثر واقع شود. در این مقاله تلاش میشود تا زمینه های شکل گیری بی عدالتی جزایی و نقش آن در شیوع فساد (اعم از آموزشی و پژوهشی) در دانشگاه ها بررسی شود. بدین منظور، نمونه ای 22 نفره به روش نمونه گیری گلوله برفی از میان دانشجویان و اساتید دانشگاه های تهران در سال 1387 مد نظر قرار گرفته و بر اساس سؤالات طراحی شده توسط محققان، مورد مصاحبه قرار گرفتند؛ روش تحقیق کیفی از نوع مطالعه چند موردی بوده و در تجزیه و تحلیل با استفاده از روش تِم، هفت تم زمینه ساز بی عدالتی جزایی در دانشگاه ها شناسایی گردید. یافته های تحقیق میتواند راهکارهای مناسبی در جهت کاهش عوامل بازدارنده تحقق ماموریت و چشم انداز مراکز دانشگاهی و آموزشی، در اختیار مدیران و مسئولان این مراکز قرار دهد تا در راستای تولید علم حرکت کنند.

به کارگیری شیوه رهبری مناسب برای بهبود تعهد سازمانی از وظایف مهم مدیران سازمان هاست. رهبران همنوا در هماهنگی کامل با دیگر اعضای سازمان سطح بالایی از هوش هیجانی را برای نیل به این هدف ارائه می کنند. هدف انجام این پژوهش، شناسایی اثر شیوه رهبری همنوا بر تعهد سازمانی از طریق متغیرهای واسط اعتماد به مدیران ارشد و اشتراک دانش سازمانی است. جامعه آماری این پژوهش، مدیران و کارشناسان بخش سازمانی یکی از دانشگاه های دولتی کشور است. اطلاعات و داده های پژوهش به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای و از طریق پرسش نامه الکترونیکی تحت وب جمع آوری و استخراج گردید. در تحلیل داده ها، 162 پاسخ مشارکت کنندگان توسط نرم افزار لیزرل برای اجرای مدل یابی معادلات ساختاری به روش تحلیل مسیر مورد بررسی قرار گرفت. نتابج تحلیل داده ها نشان داد شیوه رهبری همنوا اثر مثبت و قوی بر اعتماد به مدیران ارشد و اشتراک دانش سازمانی دارد و از طریق این متغیرها تعهد سازمانی را پیش بینی می کند.

یکی از عوامل اثرگذار روحی-عاطفی در محیط های کاری و آموزشی که وجود و اثرات منفی فردی و سازمانی آن کمتر مدنظر قرار گرفته، موبینگ (ترور روحی) است. موبینگ فعالیتهای روحی-عاطفی با نمودهای گفتاری و رفتاری است که فرد (موب کننده) به گونه ای رفتار می کند تا طرف مقابل (قربانی موب شده) در شرایط ناامن قرار گرفته و گاه مجبور به ترک سازمان شود. هدف این مطالعه علمی-مروری از نوع توصیفی و مبتنی بر صبغه کتابخانه ای، آن است که با کاوش مطالعات نظری و میدانی جهانی، به تعریف موبینگ، مراحل و ابعاد آن بپردازد؛ عوامل مرتبط (پیشایندها و پیامدهای) آن را بررسی کند؛ مهم ترین الگوهای مطرح شده، الگوی جامع توسعه یافته عوامل مرتبط با موبینگ و راهکارهایی برای مدیریت و کاهش آن ارایه دهد. نتیجه مطالعه حاضر نشان می دهد در محیط های کاری و آموزشی، رفتارهای موبینگ شامل هفت بعد مختلف، عوامل مؤثر و پیامدهای مخرب (فردی، شغلی، سازمانی، روانی-اجتماعی) است که ضرورت شناخت و مدیریت آنها، انجام مطالعات دقیق میدانی و بومی در هر محیط سازمانی و آموزشی خاص آن را ایجاب می کند. تقویت مربی گری، رفتارهای شهروندی سازمانی، شفافیت سازمانی، اخلاق کاری-حرفه ای، هوش معنوی و هیجانی، مدیریت تعارض و پویایی های تیمی، راهکارهای کاهش موبینگ و هم افزایی فعالیت ها برای تحقق اهداف فردی و سازمانی است.

هدف اصلی این پژوهش، شناسایی اثر دو بعد شناختی و عاطفی اعتماد به رهبر بر سطح هویت سازمانی اعضا از راه نقش متغیر میانجی اعتماد به سازمان است. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بوده است. بدین منظور، برای جمع آوری داده ها از جامعه 305 نفری معلمان مدارس مقطع راهنمایی شهرستان چناران استان خراسان رضوی با استفاده از فرمول کوکران و بر اساس روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، 105 نفر از این معلمین با ابزار پرسشنامه برای سنجش متغیرهای مدنظر مورد آزمون قرار گرفتند. تحلیل داده ها به روش مدل یابی معادلات ساختاری مبتنی بر تحلیل مسیر و با نرم افزار لیزرل انجام شد. نتایج نشان داد که هر دو بعد اعتماد عاطفی و شناختی معلمان به مدیران مدرسه بر اعتماد کلی (مشتمل بر سه بعد اعتماد درستکارانه، وابستگی و متعهدانه) به مدرسه مؤثر است و از میان این دو متغیر پیش بین، متغیر اعتماد عاطفی به مدیر، قدرت پیش بینی کنندگی بیش تری برای اعتماد به مدرسه دارد. هم چنین، مشخص شد که در رابطه بین متغیرهای اعتماد شناختی و عاطفی معلمین به مدیران مدارس با متغیر هویت سازمانی، اعتماد کلّی به مدرسه می تواند متغیر واسطه معتبری بشمار رود.

هدف از این پژوهش، شناسایی اثر تفکر راهبردی سازمانی بر بهبود عملکرد سازمان با در نظر گرفتن اعتماد به مدیران ارشد به عنوان یک پیشایند برای تفکر راهبردی سازمانی و نقش تعهد سازمانی به عنوان متغیر واسطه بی تفکر راهبردی سازمانی با بهبود عملکرد سازمان در بخش اداری دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1390 بود. روش پژوهش، همبستگی و به گونه مشخص مدل یابی معادلات ساختاری مبتنی بر تحلیل مسیر بود. از جامعه کارشناسان و مدیران اداری نمونه گیری تصادفی طبقه ای انجام شد و پاسخنامه 151 پرسشنامه الکترونیکی تحلیل شد. تعداد گویه های پرسشنامه ها و پایایی متغیرها به روش آلفای کرونباخ بدین قرار بود: تفکر راهبردی سازمانی 10 گویه با آلفای 0.94، اعتماد به مدیران ارشد 3 گویه با آلفای 0.95، تعهد سازمانی 9 گویه با آلفای 0.90، و بهبود عملکرد سازمان 8 گویه با آلفای 0.87. روایی. پرسشنامه ها با بکارگیری پرسشنامه های روا شده در پژوهش های پیشین، اِعمال اصلاحات خبرگان و تحلیل عاملی تأیید شد. نتایج تحلیل مسیر با نرم افزار لیزرل نشان داد اعتماد به مدیران ارشد می تواند 0.67 از تغییرات تفکر راهبردی سازمانی، تفکر راهبردی سازمانی 0.40 از تغییرات تعهد سازمانی و 0.56 از تغییرات بهبود عملکرد سازمان، و تعهد سازمانی 0.21 از تغییرات بهبود عملکرد سازمان را پیش بینی کند.

در جامعه اسلامی، یک سازمان باید عملکرد کارکنان و عملکرد سازمانی را تحت هدایت آموزه های اسلامی حفظ و ارزیابی کند. اگرچه در سال های اخیر مطالعاتی در این حوزه صورت گرفته، سنتز دانشی به منظور نتیجه گیری درباره ماهیت تکاملی این موضوع و توسعه تئوری های آن انجام نشده است. روش انجام این پژوهش به صورت مرور سیستماتیک است. این روش به صورت نظام مند برای خلاصه کردن شواهد در مورد سؤالات با طرح مطالعه دقیق و جامع تعریف می شود. پس از بررسی روش های مختلف مرور نظام مند در حوزه سیستم های اطلاعاتی از یک فرآیند هشت مرحله ای برای مرور نظام مند مبانی نظری استفاده شده است. بدین منظور 105 مقاله از سال 2000 تا 2021 مورد بررسی قرار گرفت و پس از گزینش مقالات، 94 مقاله شناسایی و طبقه بندی شدند. یافته ها نشان دهنده تمرکز مقالات سطح تئوری های خاص و نبود مقالات در حوزه هستی شناسی و فرضیات پایه است. این مطالعه به محققان جهت درک بهتر روند پژوهش های صورت گرفته، آشنایی با مفاهیم و مولفه ها و شناسایی شکاف پژوهشی موجود کمک شایان توجهی خواهد کرد. اخلاق کار در اسلام، انتظارات از روابط فرد نسبت به رفتار او در کار را تشکیل می دهد. این شامل مسئولیت، همکاری، تعهد، فداکاری، خلاقیت و روابط اجتماعی او می شود. اخلاق کار اسلامی(IWE) مفهوم مهمی است که الگوی کاری کارکنان در سازمان ها را تحت تأثیر قرار می دهد زیرا مستلزم تلقین اصول اسلامی در رفتار و عملکرد کارکنان است.