جستاری در کاربست روش نظام واره ای تنزیلی در استخراج علوم انسانی قرآن بنیان (مطالعه موردی سوره های علق و بقره) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
قرآن کریم یک نظام واره معرفتی بی همتاست؛ بدین معنا که تمام بخش ها و اجزای آن با هم مرتبط است و در سیر نزول سوره ها به ترتیبی خاص و پی درپی نازل شده است و گام به گام انسان ها را در تمام عرصه های موردنیاز، تربیت و هدایت می کند. امروزه هرگونه تفسیر و پژوهش در قرآن کریم به ترتیب نزول، «روش تنزیلی» نامیده می شود. آنچه با نظر به تحولات اجتماعی و نیازهای انسان ها در عصر حاضر ضروری به نظر می رسد، لزوم استخراج علوم انسانی قرآن بنیان است که در به کارگیری روش ها با موانعی روبه رو بوده است. مسئله اصلی در پژوهش حاضر پی جویی نوآوری در ترسیم روش ها با جُستاری در شناخت جایگاه و کاربست روش نظام واره ای تنزیلی در استخراج علوم انسانی قرآن بنیان است. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی، دو سوره علق و بقره را به عنوان نخستین سوره مکی و نخستین سوره مدنی بررسی کرده است. نتایج پژوهش نشان می دهد، کاربست نگاه نظام واره ایِ تنزیلی می تواند به عنوان روش و تحولی نو در استخراج علوم انسانی قرآن بنیان به شمار آید. در این رویکرد، سوره علق، به عنوان نخستین سوره نازل شده، معارفی چون راهکارهایی نو در دعوت و تبلیغ دینی، مراحل تربیت دینی، ابتنای قرآن کریم بر معرفت بخشی و ابهام زدایی را ارائه کرده است؛ همچنان که از سوره بقره، به عنوان نخستین سوره مدنی، معارفی مانند انسجام بخشی به جامعه نبوی، راهبری ترقی ساز جامعه نبوی، شناخت دقیق جامعه نوپای دینی و پیشگیری از فعال شدن گسست های اجتماعی قابل استخراج است.An Inquiry into the Application of the Systematic Sequential Descending Method in Extracting Quran-Based Human Sciences (Case Study of Surahs Al-‘Alaq and Al-Baqarah)
The Holy Quran is a unique epistemological system, meaning that all its parts and components are interconnected and were revealed in a specific and sequential order. This progressive revelation guides and educates humans in all necessary aspects. Today, any interpretation and research of the Holy Quran following the order of revelation is called the "revelatory method." Given the social changes and human needs in the contemporary era, it is essential to extract Quran-based human sciences, which has faced certain obstacles in the application of methods. The primary issue in this research is exploring innovations in method design through an inquiry into the systematic revelatory method's role and application in extracting Quran-based human sciences. Using a descriptive-analytical approach, this study examines Surahs Al-‘Alaq and Al-Baqarah, the first revealed Meccan and Medinan Surahs, respectively. The results indicate that applying the systematic revelatory approach can be considered a novel method in extracting Quran-based human sciences. In this approach, Surah Al-‘Alaq, as the first revealed Surah, offers insights such as new strategies in religious invitation and preaching, stages of religious education, and the Quran’s foundation on knowledge and clarity. Similarly, from Surah Al-Baqarah, as the first Medinan Surah, insights such as unifying the prophetic community, guiding the community’s progress, understanding the nascent religious society, and preventing the activation of social divisions can be extracted.
تبلیغات
