نظریه عامل و اعراب در پرتو مقایسه دو کتاب العوامل المئه جرجانی و جواهر النحو طبرسی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
«العوامل المئه» کتابی مختصر در علم نحو، از جمله مصنفات عبدالقاهر جرجانی (د 471 یا 474ق) است. بنای مصنف در این کتاب کوچک معرفی عوامل صدگانه در علم نحو بوده که به دو بخش عمده عوامل لفظی و عوامل معنوی تقسیم می شوند. در نتیجه محور و مبنای این ابتکار منحصر به فرد جرجانی، تاًکید بر «نظریه عامل» بوده است، دهها شرح بر این کتاب نوشته شده است. جواهر النحو نیز کتابی مختصر در علم نحو و به زبان عربی است که از مصنفات طبرسی (468-548ق) به شمار می رود، با سرفصلهای نحوی و با عناوین: مرفوعات و منصوبات و مجرورات و توابع و اعداد، با رویکرد خلاصه گویی و با تقدیم مثالهایی آسان، همراه با شواهد قرآنی و نقل چند حدیث و اشعار و ضرب المثل عربی. اساس کار طبرسی در این کتاب حول محور «نظریه إعراب» است. در این مقاله به این سؤال مهم پاسخ داده شده که مبنا و محور نویسندگان العوامل المئه و جواهر النحو چه بوده است و چه تفاوتی بین «عامل» و «إعراب» وجود دارد؟ هدف نگارنده بررسی وجوه اشتراک و افتراق این دو اثر است.The theory of agent and syntax through a comparison between the books Al-awamil al-miah' by Jourjani and Javaher al-nahv by Tabresi
Al-awamil al-miah is a concise book in the field of syntax authored by Sheikh Abdolghaher Jourjani (271 or 272 Ah). The intention of author in this concise book is introduction of one hundred factors of the science of syntax which are divided to two major groups of verbal factors and spiritual factors. As a result, the foundation of this unique innovation by Jourjani is the stress on the theory of agent. Tens of interpretations have been written over this book. Javaher al-nahv is also a concise book regarding syntax science written in Arabic authored by Tabresi (468-568 Ah). Contents of this book include: Marfuat and Mansubat and majrurat and functions and numbers by approach of summarizing with simple examples, evidence from Quran and recount of some quotes and poems and Arabic proverbs. Tabresi based his work on the theory of syntax in this book. In this article foundation and orientation of authors in Al-awamil al-miah and Javaher al-nahv are clarified and the difference between syntax and agent is explained. Writer's aim is to discuss similarities and differences of these two books.