مطالعه تطبیقی پارچه های کتیبه دار آل بویه و فاطمیان مصر (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
یکی از مهم ترین انواع پارچه های کتیبه دار، پارچه های طراز است که علاوه بر جنبه زیباشناسی آن، دارای کاربردهای گوناگون سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بوده است. این پارچه در طول حکومت آل بویه و فاطمیان مصر که هر دو حکومتی شیعه بودند کاربرد داشته و نمونه هایی از آن برجای مانده است. با عنایت به ویژگی خاص این پارچه که عملکردی همچون یک رسانه داشته، این پرسش ها مطرح است که نقش، جایگاه و کارکردهای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی این پارچه ها در دوران آل بویه و فاطمیان مصر چه بوده است؟ وجوه اشتراک و افتراق پارچه های کتیبهدار دوران آل بویه و فاطمیان مصر چیست؟ هدف از انجام این پژوهش، بررسی تطبیقی نقش و جایگاه پارچه های کتیبهدار و بهخصوص طراز در دوران آل بویه و فاطمیان مصر به عنوان یک رسانه است. نتایج پژوهش نشان می دهد، استفاده از کتیبه هایی با مضامین مذهبی و شیعی، استفاده از خط کوفی و زبان عربی برای نگارش، تقارن، تعادل و توازن در اجرای نقوش تزئینی، استفاده بیشتر از موضوعاتی معنوی مثل آرزوی سعادت و بخشش ازجمله وجوه مشترک و مواردی چون؛ استفاده از تکنیک های متفاوت بافت، سبک متفاوت خط کوفی، تفاوت رنگ ها، استفاده از مضامین گوناگون ادبی، مذهبی، نقوش نمادین، شیوه اجرای متفاوت نوشتار و خط کرسی ازجمله وجوه متفاوت پارچه های کتیبهدار این دوران است. افزون بر این، بر اساس رویکرد شکل دهی مشخص گردید که پارچه های مورد مطالعه ابتدا با هدف سیاسی و اجتماعی و پس از آن، اقتصادی و فرهنگی تولید و در خدمت اندیشه های حاکمان وقت بوده اند. این پژوهش با روش توصیفی، تحلیلی و تطبیقی و با استفاده از اطلاعات کتابخانه ای به سرانجام رسیده است.A Comparative Study of Inscribed Fabrics of the Buyids and Fatimids of Egypt
Fabric, as a material that has always been used during birth, human life, and death, has found various functions in different historical periods, according to the ruling policy of various governments. Prominent examples of the political, social, cultural, and economic use of the art of fabric weaving, were the inscribed fabrics. One of the most important types of inscribed fabrics is known as Tiraz, which, in addition to its aesthetic aspect, has had various political, social, and cultural uses in the Shiite governments of the Buyids and the Fatimid of Egypt. Considering the special feature of this fabric, which has functioned as a medium, these questions are raised what are the role, position, and political, social, cultural, and economic functions of these fabrics during the Buyids and the Fatimid of Egypt? What are the commonalities and differences between the inscribed fabrics of these two periods? The principal purpose of this comparative study was to analyze the role and position of inscribed fabrics and especially, the Tiraz style in the two mentioned periods as a medium. The results indicated that the use of inscriptions with religious and Shiite themes, the utilization of Kufic script and the Arabic language for writing, symmetry, balance in the implantation of decorative motifs, the use of more spiritual topics such as the wish for happiness, and forgiveness are common features. Furthermore, some elements such as weaving techniques, a variety of Kufi calligraphy styles, literary and religious subjects, symbolic motifs, execution methods of writing, and baselines are among the different aspects of the inscription fabrics of these areas. Moreover, based on the shaping approach, it was determined that the studied fabrics were first produced for political and social purposes, then economic and cultural, and served the thoughts of the rulers of the time. This research has been done with descriptive, analytical, comparative, and library methods.
تبلیغات
