بررسی تطبیقی موتیف «عشق» در ساختار و محتوای منظومه های عرفانی -عاشورایی عمان سامانی و صفی علیشاه اصفهانی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
عشق، از مباحث پربسامد در عرفان اسلامی است که از دیرباز، محور اندیشه و سخنوری بسیاری از شاعران و نویسندگان بوده است. در شعر عرفانی-عاشورایی نیز عشق یکی از مضامین پرکاربرد است؛ چنان که در منظومه های زبده الاسرار صفی علیشاه اصفهانی (به عنوان اولین منظومه عرفانی دوره قاجار) و گنجینه الاسرار عمان سامانی (به عنوان بارزترین منظومه عرفانی این دوره) اشارات آشکار و پنهانی به عشق حقیقی شهیدان کربلا و به ویژه امام حسین(ع) دیده می شود. مسأله اصلی پژوهش حاضر، تطبیق، توصیف و تحلیل موتیف «عشق» و عناصر متعلق به آن در شعر این دو شاعر و چگونگی استفاده ایشان از ظرفیت های زبانی و صورخیال برای بیان هنری این مفاهیم است؛ لذا مشخصه های زبانی و ویژگی های تصویری (بلاغی) این اشعار با روشی توصیفی-تحلیلی بررسی می گردد. نتیجه این که در شعر آن دو، هیچ موضوعی به اندازه «عشق»، به ویژه عشق به امام حسین(ع) مورد توجّه نبوده است. در لایه آوایی، انتخاب اوزان عروضی ملایم، گزینش و تکرار واژه های متناسب با مفاهیم عشق، معنای درونی شعر را به سمت فضایی غنایی و عاطفی سوق داده است. از نظر ادبی نیز، ساختار و طرز تشبیهات، استعاره ها و تلمیح ها بر پایه تصاویر عاشقانه شکل گرفته است و شاعران با استفاده از این عناصر در القای مؤثر تفکرات بنیادین عرفانی خویش کوشیده اند.A Comparative Structural and Content Analyses of the Motif of Love in Omman Samani’s and Safi Alishah Esfahani’s Ashurai Mystical Poems
In the Islamic mysticism, Love is one of the most frequent concepts that has been considered by many poets and authors since long ago. In mystical-Ashuraic poetry, love is one of the most commonly used themes too; In the poems of Safi Alishah Isfahani's Zobdah al-Asrar (as the first mystic poems of Qajar period) and Omman Samani's Ganjinah al-Asrar (as the most prominent mystic poems of this period), there are clear and hidden references to the True Love of the martyrs of Karbala especially Imam Hossain (A.S.). The main issue of the current research is the adaptation, description, and analysis of the motif of "love" and its elements in the poems of these two poets and the way they use linguistic and imagery capacities to express these concepts artistically. Therefore, the linguistic and rhetorical characteristics of these poems are investigated and compared with a descriptive-analytical method. The result is that at the thought level, there is not a subject as frequent as "love" in their poetry. In particular, love for Imam Hussain (A.S.) has been considered. At the phonetic layer, the selection of soft prosodic rhythms and weights, the selection and repetition of words suitable for the concepts of love have given an inner meaning a touch of lyrical and emotional atmospheres. In addition from literary perspective, The structure and style of similes, metaphors, and hints are formed on the basis of romantic images, and poets have tried to effectively induce their fundamental mystical thoughts by using these elements.
تبلیغات
