تبیین ارتباط فتنه و نفاق در نگاه قرآن و حدیث

چکیده

قرآن کریم تاکید زیادی بر جریان نفاق دارد. تا جایی که تقریبا یک دهم آیات آن بیانگر خصوصیات و اعمال منافقین است. در معنای نفاق دو عنصر وجود دارد: عنصر دورویی و عنصر مخفی کاری. از این رو منافق کسی است که دورو بوده و این صفت خویش را پنهان کند. همچنین از پرکاربردترین واژه های قرآن واژه فتنه است که همراه با مشتقات آن در مجموع شصت مرتبه و در پنجاه و هشت آیه از آیات کلام الله مجید استعمال شده است. در نهج البلاغه نیز فتنه و هم ریشه های آن هفتاد و شش مرد آمده است. انگیزه اولیه انجام این تحقیق مشاهده تعداد ده آیه از آیات وحی بود که در آنها واژه فتنه  نفاق در کنار یکدیگر ذکر شده است. تبیین ارتباط فتنه و نفاق از ابعاد گوناگون لغت، قرآن و حدیث و ویژگی های مشترک, از جمله نوآوری های نوشتار حاضر است. در این تحقیق که به روش کتابخانه ای انجام شده است. ابتدا به بررسی معانی لغوی و اصطلاحی فتنه و نفاق پرداخته شده است, سپس به ویژگی های مشترک و مفترق هرکدام اشاره شده است و در پایان به به تبیین رابطه فتنه  نفاق با تاکید بر قرآن و حدیث پرداخته شده است. یافته های تحقیق حاضر نشان می دهد که نسبت میان منافق و فتنه گر نسبت عموم و خصوص مطلق است. با این بیان که هر منافقی فتنه گر است، اما همه فتنه گران لزوما منافق نیستند و ممکن است از شیاطین، مشرکان، یهودیان و یا حتی مسلمانان ضعیف الایمان باشند.