۱.
حمایت از ولایت که جایگاه رفیعی در اسلام دارد از جمله مسائلی است که به روشنی در حیات اجتماعی- سیاسی فاطمه علیه السلام آمده است. حضرت فاطمه علیه اسلام نخستین بانویی است که در حفظ حریم ولایت راهبردها و مواضعی را اتخاذ کرده است که همواره می تواند الگویی برای ولایتمداری باشد. پژوهش حاضر به بررسی شیوه های قولی و سلوک حضرت فاطمه در دفاع از حریم ولایت اختصاص یافته است. اعلام مشروعیت نداشتن خلیفه تبیین شخصیت امیرمومنان علی علیه السلام و برجسته کردن امتیاز ایشان برای مهاجرین و انصار با ایراد خطابه یادآوری سخنان نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله درباره ویژگی های ولایت و به ویژه بیان ماجرای غدیر موضع سرسختانه در مقابل تسامح و تساهل خواص که اغلب برای کسب مقام و منصب سکوت را اختیار می کردند و نیز اهتمام در بیداری مسلمانان اصرار بر باطستاندن فدک و رد استدلال خلیفه بر ارث نداشتن انبیا برای فرزندان همراهی و مشایعت با امیرمومنان علی علیه اسلام جهت اثبات حقانیتشان بیت الاحزان و در نهایت وصیت به دفن شبانه از راهبردها و رفتارهای فاطمه سلام الله علیها در دفاع از حریم ولایت و خلافت امیرمومنان علی علیه اسلام است.
۲.
خودسازی به عنوان جهاد اکبر از وظایف مهمی است که هر فرد باید در حد وسع و توان خویش بکوشد تا عزت خود خانواده و اجتماعی که در آن زندگی می کند را اعتلا بخشد. خودسازی می تواند در ابعاد جسمی روحی فکری اخلاقی ایمانی و اعتقادی صورت پذیرد. برای وصول به مرحله خودسازی لازم است فرد ابتدا خود را در تمامی ابعاد وجودی بشناسد که ثمره آن معرفت الله است. بدون تردید رسیدن به وضعیت مطلوب و ایده آل بدون شناخت انسان به عنوان موضوع تربیت امکان پذیر نیست. از نظر امام علی علیه السلام در نهج البلاغه، معرفت نفس تزکیه تهذیب محاسبه نفس رعایت تقوا عمل به دستورات و معارف دینی از اصول اساسی خودسازی است و راه هایی مانند رعایت اخلاق تعقل و اندیشه عبادت توبه یاد مرگ ئرهیز از دنیادوستی شهوت ئرستی امیال و آرزوها اجتناب از فخر فروشی و تکبر خودبینی آمده است. از نظر امام علی علیه السلام خودسازی تنها فردگرایانه نیست. بلکه در ارتباط با دیگران نیز مطرح می شود مقصود این نیست که هرگاه انسان بخواهد خود را بسازد و به اصلاح خویشتن خویش پردازد باید از اجتماع دوری گزیند و ازوا و گوشه نشینی اختیار کند. در این مقاله بررسی و تحلیل محتوای سخنان امام علی علیه اسلام درباره اهمیت و ضرورت خودشناسی و خودسازی و سلسله مراتب و ره آورد آن در نهج البلاغه با روش تحقیق کتابخانه ای آمده است.
۳.
صحیفه سجادیه یکی از متون دعایی بر جای مانده از امام سجاد علیه السلام است که افق های روشن و متعددی را در جت هدایت و سعدت بشر می گشاید و چراغ راه اولیا و مربیان در انتخاب مسیر و هویت بخشی به متربیان است. پژوهشگران علوم تربیتی معتقدند که این صحیفه در عین حال که دربردارنده ظریف ترین و دقیق ترین راز و نیازهاست و رابطه عاشفانه انسان خدا را به زیباترین شکل ممکن به تصویر می کشد از منابع مهم در بررسی و استنباط عناصر نظام تربیتی اسلام است. تحقیق حاضر با هدف بررسی شکل گیری هویت نوجوان بر اساس صحیفه سادیه توصیفی و با روش جمع آوری اطلاعات بر اساس اسناد کتابخانه ای انجام شده است. ابزار اندازه گیری صحیفه سجادیه و منابع اسلامی و روانشناسی است. نتایج پژوهش نشان می دهد که مولفه های مشترک بین روانشناسی و صحیفه سجادیه در شکل گیری هویت نوجوان عبارتند از: عوامل شناختی عاطفی و هیجانی، رفتاری و جسمانی، تاثیرات والدین. همچنین پرورش روحیه فضیلت جویی، تذکر و یاد خدا، التزام به عمل، پرورش روحیه خوف و رجا و پرورش روحیه بخشندگی از مولفه های خاص صحیفه سجادیه در شکل گیری هویت نوجوان است.
۴.
هدف اصلی پژوهش حاضر ضرورت تربیت دینی کودک و ارائه راهکارهای عملی برای والدین است تا از این طریق شیوه هایی اتخاذ کنند که مکانیسم تربیت مذهبی کودکان و نوجوانان را به شیوه صحیحی انجام دهند و ضمن تربیت افراد متقی و صالح، زمینه های ایجاد جامعه ای متعادل و پویا را فراهم کنند. در این نوشتار، کوشش شده است تا بر اهمیت تربیت فرزندان بر اساس آموزه های دینی تاکید شود و وظایف دینی والدین بعد از تولد فرزندان بررسی شود؛ زیرا عمق بخشی به آموزه های دینی در نهاد کودک و نوجوان، آنان را از آسیب های خطرآفرین و انحراف های اخلاقی و اجتماعی حفظ کرده و در مسیر درست زندگی رهنمون می کند. نتایج پژوهش نشان می دهد که انسان دینی، عادت دینی، معرفت دینی، شاکله دینی و خودجوشی از مراحل تربیت دینی در کودکان است. همچنین گذاشتن نام نیکو برای فرزند، شناساندن خدا به کودک، معرفی کتاب خدا و رسول خدا صلی الله علیه و آله، آموزش فرایض دینی و اسوه سازی از جمله روش های تربیت دینی کودک در آیات و روایات است. با توجه به ماهیت و کفیت پژوهش، این تحقیق کیفی است و به اعتبار موضوع، پژوهشی دینی است. روش پژوهش، توصیفی _ تحلیلی از نوع تحلیل اسنادی است. روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای، ابزار پژوهش فیش برداری داده ها نیز با استفاده از شیوه های تحلیل کیفی، تجزیه و تحلیل شده اند.
۵.
معرفت شناسی با نظریه دانش، بنیادهای معرفت شناسی با مفاهیم کلی و بنیادین شناخت سر و کار دارد و به بررسی حقیقت، منابع و اعتبار معرفت می پردازد و به عنوان یکی از رشته های مهم فلسفه، ماهیت دانش و فرایندی را مطالعه می کند که دانش طی آن، کسب و ارزیابی می شود. تعلیم و تربیت در تمامی سطوح از دانستنی هایی در ارتباط با چگونگی پیدایش معرفت در انسان و اقسام آن کمک می گیرد به همین دلیل در دوران معاصر پرسش های مربوط به معرفت شناسی و تعلیم و تربیت در کانون توجه مکاتب تعلیم تربیت قرار گرفته و از اهمیت بالایی برخوردار است. پاسخ به مسائل مربوط به معرفت شناسی در هر جامعه و نظام آموزشی برگرفته از جهان بینی و فلسفه حاکم بر آن جامعه است. یکی از این مکاتب تربیتی، نحله فلسفی اگزیستانسالیسم یا وجودگراست. این نوشتار تلاش می کند با معیار قرار دادن مبانی معرفت شناسی اگزیستانسیالیسم، دلالت های موجود آن را بر آموزش و پرورش بیان کند. روش پژوهش حاضر، توصیفی _ تحلیلی است. گستره پژوهش، اسناد و مدارک معتبر است. در این مقاله پس از تعریف معرفت شناسی و انواع شناخت، به معرفی مکتب فلسفی اگزیستانسیالیسم و مبانی معرفت شناختی این نحله اشاره شده است و به دلالت های آن بر آموزش و پرورش پرداخته است.
۶.
امام موسی صدر، فقیه، اندیشمند و مصلحی بزرگ برای جهان اسلام در نیمه دوم قرن بیستم در منطقه غرب آسیا است. عصاره اندیشه امام صادر درمورد دین و ایمان را می توان در ارزش و اهمیتی که برای انسان قائل است دریافت؛ به نحوری که رعایت آزادگی و کرامت انسانی, اساس و بن مایه اصلی حیات فکری و عملی ایشان را تشکیل می دهد. بر همین اساس ملاک و معیار دین و دینداری از منظر ایشان، در رعایت اخلاق و فضائل انسانی همه افراد جامعه محقق می شود. تعریف شهید صدر از دین و ایمان، تعریف انسان گرایانه است که آزادی و کرامت انسانی نیز در آن تحلیل می شود و این مهمترین ملاک تربیت دینی از منظر امام موسی صدر است.
