بازشناسی اصول ایجاد حس معنویت در بافت پیرامون فضاهای مذهبی در شهر شیراز با تکیه بر مفهوم سلسله مراتب (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
یکی از مفاهیمی که در ساختار فضایی و کالبدی شهرهای معاصر بسیار کم رنگ شده ، مفهوم سلسله مراتب است. این مفهوم که برگرفته از مبانی فلسفی و عرفان اسلامی است، از جمله عواملی است که می تواند باعث القای حس معنویت و قداست در مکان ها گردد. بنابراین شناخت بن مایه های حس معنویت از طریق مفهوم سلسله مراتب و استفاده از آن ها در برنامه ریزی فضایی شهر شیراز، هدفی است که این پژوهش در پی دستیابی به آن است. با این توضیح تحقیق حاضر در پی تحلیل نقش مفهوم سلسله مراتب در شکل گیری بن مایه های حس معنویت در بافت پیرامون فضاهای مذهبی است. در این پژوهش، حس معنویت در بافت پیرامون فضاهای مذهبی متغیر مستقل و انواع سلسله مراتب به عنوان متغیر وابسته مورد بررسی قرار می گیرد. روش مورد استفاده در این تحقیق از نوع توصیفی – تحلیلی مبنی بر مطالعات کتابخانه ای و پژوهش میدانی است که در بخش مبانی نظری با تکیه بر اسناد موجود، به استخراج بن مایه های حس معنویت پرداخته و در بخش میدانی با استفاده از پرسش نامه مستخرج از بخش نظری، به تحلیل میزان و چگونگی نمود بن مایه های حس معنویت بر اساس سلسله مراتب موجود در بافت پیرامون فضاهای مذهبی پرداخته است. نمونه های موردی در این تحقیق، بافت پیرامون آستان مقدس شاه چراغ، مسجد صاحب الزمان و حسینیه ثارالله در شهر شیراز و جامعه آماری 15 نفر از استفاده کنندگان هر یک از این بافت ها است. نتایج تحقیق نشان داد که بن مایه های جهت گیری، گذرگاه و نظم هندسی بیشترین تاثیر را در شکل گیری احساس حس معنویت در بافت پیرامون فضاهای مذهبی بر عهده دارند که این نتیجه می تواند در طراحی فضاهای شهری به ویژه بافت پیرامون فضاهای مذهبی در شهرها مورد توجه طراحان و برنامه ریزان قرار گیرد.Recognizing the principles of creating a sense of spirituality in the context of religious spaces in the city of Shiraz based on the concept of hierarchy
One of the concepts that has faded in the spatial and physical structure of contemporary cities is the concept of hierarchy. This concept, which is derived from the philosophical foundations and Islamic mysticism, is one of the factors that can induce a sense of spirituality and holiness in places. Therefore, recognizing the basics of spirituality through the concept of hierarchy and using them in spatial planning of Shiraz is a goal that this research seeks to achieve. With this explanation, the present study seeks to analyze the role of the concept of hierarchy in the formation of the foundations of a sense of spirituality in the context of religious spaces. In this study, the sense of spirituality in the context of religious spaces is examined as an independent variable and types of hierarchy as dependent variables. The method used in this research is descriptive-analytical based on library studies and field research. The theoretical part has analyzed the extent and manner of expression of the themes of spirituality based on the hierarchy in the context of religious spaces. Case examples in this research are the texture around the holy shrine of Shah Cheragh, Sahib Al-Zaman Mosque and Sarollah Hosseinieh in Shiraz and the statistical population of 15 users of each of these textures. The results showed that the principles of orientation, passage and geometric order have the greatest impact on the formation of a sense of spirituality in the context of religious spaces, which can be used in the design of urban spaces, especially the context of religious spaces in cities Planners to be placed.