راه های خسروانی و آئین نوروز (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

راه های خسروانی و آئین نوروز سید حسین میثمی [1] چکیده راه های خسروانی یا طروق الملوکیه، نظام موسیقی دوران ساسانی است که به نظر می رسد باربد و نگیسا در تدوین آن نقش داشته اند. در قرون نخستین اسلامی، در چهار منبع به این نظام پرداخته شده است. اسامی تغییریافته ای نیز در دو منبع دوران اسلامی وجود دارد که بین آنها و چهار منبع پیش گفته ارتباطی دیده می شود؛ موضوعی که در تحقیقات گذشته به آن توجه نشده است. اکثر پژوهشگران پیشین درباره معنی و ریشه این اسامی حدس هایی مطرح کرده اند. در این تحقیق تلاش می شود با استفاده از زمینه های فرهنگی و تغییرات اسامیِ راه ها در دوران اسلامی، به چگونگی ماهیت و ارتباط آنها با آئین نوروز و احتمالاً مهرگان پی برد. این تحقیق توصیفی تحلیلی و گردآوری اطلاعات مبتنی بر روش کتابخانه ای است. مهم ترین سؤال های تحقیق به چیستی راه های خسروانی و ارتباط آن با آئین نوروز و تغییرات اسامی آن در دوران اسلامی مربوط می شود. با توجه به نتایج به دست آمده می توان بیان کرد که مهم ترین اهداف آئین نوروز، تقویت موقعیت شاه و دریافت مالیات ها و هدایا و آرزوی بهروزی معیشتی است و راه های خسروانی در همین خصوص تدوین و اجرا می شد. به نظر می رسد که هر یک از این راه ها به روزهای هفتگانه نوروز (عام، خاص) و نیایش باران تعلق داشته اند. واژه های کلیدی: خسروانی ها، باربد، نگیسا، نظام موسیقی، دوره ساسانی، نوروز عام، نوروز خاص [1] . سید حسین میثمی، دانشیار دانشگاه هنر تهران /meysami@art.ac.ir meisami617@gmail.com تاریخ تأیید : 16/3/ 1401 – تاریخ تأیید : 1/6/1401