موانع خردورزی در قرآن کریم با نگاه روان شناختی (مقاله ترویجی حوزه)
درجه علمی: علمی-ترویجی (حوزوی)
آرشیو
چکیده
یکی از تمایزهای ویژه انسان با سایر مخلوقات تعقل است. خردورزی در اسلام و روان شناسی دارای جایگاه ویژه ای می باشد که عدم شکوفایی و بهرمندی از آن پیامدهای زیان باری در پی خواهد داشت و شناخت موانع خردورزی یکی از گام های اساسی بهره مندی انسان از این نیروی تمایزبخش به حساب می آید. ازاین رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی موانع خردورزی در قرآن به روش کیفی تحلیل محتوی انجام شد. برای دسترسی به هدف پژوهش، آیات قرآن مرتبط با خردورزی در تفاسیر المیزان، نمونه، نور و مانند آن بررسی شد. یافته های پژوهش نشان داد: الف. موانع خردورزی از منظر قرآن در سه دسته قرار می گیرد: موانع شناختی، عاطفی و رفتاری؛ ب. موانع شناختی خردورزی از منظر قرآن کریم عبارت اند از: عدم توجه به ندای فطرت، خودفراموشی و باورهای خرافی؛ ج. دوستی و صمیمیت با دشمنان خدا، تعصب و لجاجت برخی از موانع عاطفی خردورزی است؛ د. گناه، عدم پایبندی به حریم و مرزها، انتخاب غلط، دنیاگرایی، توجه نکردن به نشانه های قدرت الهی، بی توجهی به مراحل خلقت و مرگ، نفاق و کتمان حقیقت، تقلید کورکورانه و بی توجهی به سرگذشت پیشینیان از موانع رفتاری خردورزی به شمار می روند.The Barriers to Rationality in the Holy Qur’an from a Psychological Point of View
One of the special distinctions between man and other creatures is rationality. Rationality has a special place in Islam and psychology, failure to prosper and benefit from it will have harmful consequences, and recognition of the barriers to rationality is one of the basic steps for human beings to benefit from this differentiating force. Therefore, this study was conducted to investigate the barriers to rationality in the Qur’an through a qualitative method of content analysis. To achieve this purpose, the verses of the Qur’an on rationality in the interpretations of Al-Mizan, Nemuna, Noor, and the like were examined. The findings showed that (a) the barriers to rationality from the perspective of the Qur’an could be divided into three categories: cognitive, emotional, and behavioral; (b) the cognitive barriers to rationality from the perspective of the Holy Qur’an included inattention to the voice of nature, self-forgetfulness, and superstitious beliefs; (c) Friendship and intimacy with the enemies of God, prejudice and stubbornness were some emotional barriers to rationality; (d) sin, lack of adherence to privacy and boundaries, wrong choice, worldliness, inattention to the signs of Divine mighty, inattention to the stages of creation and death, hypocrisy and concealment of truth, blind imitation, and inattention to the history of the ancients were considered the behavioral barriers to rationality.
تبلیغات
