بررسی تطبیقی خط نستعلیق ایرانی و خط بای بایین فیلیپینی از لحاظ قدمت، نحوه شکل گیری و نگارش

چکیده

در سال های اخیر و با توجه به آشکار شدن نقش مهم خط و خوشنویسی در پیدایش و رشد فرهنگ و تمدن های گوناگون، محققان بسیاری به پژوهش در این حوزه علاقه مند شده اند. هدف مقاله پیش رو بررسی دو خط نستعلیق ایرانی و خط بای بایین فیلیپینی بود تا علاوه بر ارائه تاریخی مختصر از این دو خط، نحوه پیدایش و اصول نگارشی آ نها بررسی گردد و مشخص شود که چه شباهتها و تفاوتهایی بین آن ها وجود دارد. این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه ای انجام شد. بررسی ها نشان داد که دو خط مذکور قدمت تقریبا یکسانی دارند، بدین صورت که اکثر محققان، تاریخ پیدایش خط نستعلیق را نیمه دوم قرن هشتم هجری (قرن پانزدهم میلادی) میدانند، همچنین شواهد نشان میدهد که قدیمی ترین نسخه های خط بای بایین نیز متعلق به قرن پانزدهم میلادی و پیش از ورود اسپانیایی ها به فیلیپین هستند. در رابطه با نحوه شکلگیری این دو خط هم مشخص شد که خط نستعلیق از ترکیب دو خط نسخ و تعلیق به وجود آمده است. حال آنکه خط بای بایین، در واقع برگرفته از خط برهمایی مربوط به شبه جزیره هند است. در خصوص شیوه نگارش این دو خط هم مشخص شد که خط نستعلیق از راست به چپ نوشته می شود و شامل چهار دسته کشیدگی ها، دوایر، نقطه ها و مفردات است، حال آنکه خط بای بایین از چپ به راست نوشته می شود و گاهی اوقات حتی در جهات مختلف قابل نوشتن است. خط بای بایین بدون نقطه است، اما از لحاظ دوایر و انحنای حروف شباهت هایی با خط نستعلیق دارد. در واقع، تحلیل ها نشان داد که اقتدار در انحناها وکشیدگی ها بین دو خط نستعلیق و بای بایین بسیار شبیه است.