مؤلفه های فرامادّی تمدن ساز از منظر قرآن کریم (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

رسیدن به یک تمدن مطلوب، مدینه ی فاضله و آرمان شهر، هدف آرمانی یک نظام اجتماعی بالنده است. اما حل این معما که چه مؤلفه ها و شاخصه هایی بسترساز این تمدن است و آیا در قرآن کریم، به این مسئله پرداخته شده یا نه، پرسشی جدّی است که باید به آن پاسخ داده شود. در نگاهی کلی به تمدن مطلوب قرآنی، دو گروه عناصر اساسی با تعریف و جایگاهی ویژه ایفای نقش می نمایند. از سویی تمامی مظاهر مادی و اسباب سخت افزاری و نعمت های دنیوی با انگاره ی «طیبات»، به عنوان اهداف میانی و ابزار حرکت انسان به سوی افق های برتر، دارای ارزش است (و نه آنکه مطرود باشد) و از سوی دیگر، ارزش هایی قرار دارد که مربوط به بُعد حقیقی وجود انسان و بخش نرم افزاری حیات مطلوب و انسانی اوست که از آن تعبیر به «فرامادّی» شده است. مؤلفه هایی چون: باور توحیدی، معادمحوری، عدالت، آزادی، امنیت، وحدت گرایی، اخلاق مداری، راهبری مصلحان اجتماعی، حقیقت گرایی و برابری گرایی که منشأ زیست هدفمند انسان است.