روابط ایران و آلمان نازی در عصر پهلوی اول و تأثیر آن در شکل گیری ابنیه حکومتی و عمومی منطقه آذربایجان * محمدامین خجسته قمری [1] ، حسین سلطان زاده [2] چکیده روابط رضاشاه با آلمان پس از به قدرت رسیدن هیتلر و حکومت نازی، تحولات جدیدی را در ایران موجب شد. حکومت آلمان نازی و متخصصان و مهندسان آن کشور، در تحول اقتصاد، صنعت و ساخت و ساز ابنیه در مناطق مختلف ایران از جمله منطقه آذربایجان و شهرهای تبریز، ارومیه و اردبیل نقش مؤثر و قابل توجهی ایفا کردند. هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر روابط ایران و آلمان نازی در شکل گیری و تغییرات کالبدی و معماری ابنیه حکومتی و عمومی منطقه آذربایجان در شهرهای پیش گفته است. این مقاله با رویکرد تاریخی و روش توصیفی تحلیلی و براساس داده های منابع تاریخی ، اسنادی و مشاهدات میدانی، ویژگی های مشترک ابنیه منتخب آذربایجان و آلمان را در فاصله سال های1312 تا 1320خورشیدی به صورت تطبیقی بررسی می کند. نتایج تحقیق نشان داد که روابط با آلمان نازی و حضور متخصصان و مهندسان آلمانی، در ظهور معماری نئوکلاسیک غربی در عناصر معماری و فضایی ابنیه حکومتی و عمومی ایران و منطقه آذربایجان و شهرهای مهم آن نقش مهمی داشته و نیز توجه بیشتر به تکنیک های ساخت و استفاده از مصالح جدید و مدرن را سبب شده است. واژه های کلیدی: معماری پهلوی اول، آذربایجان، آلمان نازی، ابنیه حکومتی و عمومی [1] . گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران khojasteh.tu@gmail.com [2] . گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول) h72soltnzadeh@gmail.com تاریخ دریافت 27/ 7/1400- تاریخ تأیید 9/9/ 1400