تدریس مفاهیم زبان و ادبیات فارسی با به کارگیری الگوی دریافت مفهوم

چکیده

هدف این پژوهش، معرفی الگوی دریافت مفهوم و مصداق یابی محتواهایی از کتاب های درسی زبان و ادبیات فارسی است که می توان بر مبنای این الگو به آموزش آن ها پرداخت و روش تحقیق، بررسی محتوای کتب درسی و میزان انطباق محتواها با مراحل و هدف این الگو است. در این پژوهش ده نمونه از تدریس مفاهیم مربوط به دروس زبان و ادبیات فارسی بر اساس گام های سه گانه روش دریافت مفهوم که روشی استقرایی و اکتشافی است، ارائه شده است. مفاهیم تدریس شده عبارتند از: «جناس و انواع آن، هم خانواده، تلمیح، هم آوا، جملات سه جزئی با متمم، اغراق، اسم های خاص، مجاز و حقیقت، کنایه، اسم مشتق». نتایج پژوهش نشان می دهد بسیاری از مفاهیم کتاب های درسی زبان و ادبیات فارسی دوره های اول و دوم متوسطه را می توان به این شیوه آموزش داد. از این الگو بیشتر برای تدریس مفاهیم دستوری، آرایه های ادبی، عروض و قافیه و سبک شناسی می توان استفاده کرد. در این الگو دانش آموزان به مقایسه و مقابله مجموعه ای از مثال ها و نمونه ها می پردازند و به دنبال آن، فرضیه ها و حدس هایی در ذهن آنان جوانه می زند. درک مفهوم، یکی از ضروریات شناخت و تحلیل متون ادبی است. سیر آموزش در الگوی دریافت مفهوم، با روح آموزش درس زبان و ادبیات فارسی سازگاری بیشتری دارد.