نقش آفرینی تاریخی امام سجاد(ع) از سال 61 تا 94 هجری قمری (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

دوران امامت امام سجادA از سال 61 تا 94 یا 95 هجری قمری، یکی از حساس ترین دوره های تاریخ اسلام است. در این دوران، دومین دور درگیری ها میان مسلمانان که با به شهادت رسانیدن امام حسینA آغاز شده بود، با تثبیت مروانیان پایان یافت و از آن پس، سنّت پیامبر رفته رفته رو به فراموشی می رفت. خفقان، سرکوب، حکومت قبیلگی، تجمل گرایی، تقاطی افکار ملل تابعه و نیازهای فقهیِ نو، مهم ترین مسائل در جامعه اسلامی بود. قدرت امویان در سایه خشونت حاکمان، نارضایتی های گسترده ای را ایجاد می کرد که خطری جدی برای دین نو بود. امام سجادA در این دوران پُراهمیت، با درک عاقلانه شرایط سیاسی و نیازهای اساسی جامعه اسلامی، با رفتار سیاسی مناسب و موضع گیری درست، جامعه شیعیان را از خطر پیش رو رهانید و هسته اصلی پیروان ولایت امام علیA را حفظ نمود. امام سجادA در این دوران پُرخطر، با استفاده از ابزارهای متعددی چون: گریه، دعا، زندگی اجتماعی صحیح و موضع گیری سیاسی مناسب، فعالیت نمود. ایشان با گریه، مراتب اعتراض خود به حکومت را ابراز داشت و با دعا، مفاهیم بلند عرفانی و آهنگ جهاد و شهادت را منتقل نمود و با حُسن سلوک، هرگونه شکّ حکومت به خویش و یاران محدودش را از میان بُرد. پژوهش حاضر، به منظور تبیین: شرایط سیاسی و اجتماعی زمان امام سجادA، شکل رفتار و نوع گفتار امامA و نقش موضع گیری های درست ایشان در حفظ بنیادهای اصلی تشیع انجام شده است.