نقش آموزشی کتابخانه ها در سده های نخست ایران اسلامی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

در سده های نخست اسلامی در ایران، ساختار نظام آموزشی متحول شد و مراکز و مؤسسات آموزشی متعددی تأسیس گردید. یکی از نهادهای علمی و آموزشی این دوره در ایران، کتابخانه ها بودند. کتابخانه های قرون اوّلیه اسلامی، خدمات چشمگیری در جهت پیشرفت علوم و فنون ارائه می دادند. با توجه به پیشرفت علوم و متحول شدن ساختار نظام آموزشیِ سده های نخست اسلامی در ایران، این سؤال مطرح است که نقش آموزشی کتابخانه ها چگونه بود؟ و چه تأثیری در پیشرفت و رونق علوم داشتند؟ تاکنون پژوهش های قابل توجهی درباره کتابخانه های سده های نخست اسلامی در ایران انجام گرفته است؛ اما به نقش و کارکرد آموزشی کتابخانه های این دوره نپرداخته اند. ازاین رو، نوشتار حاضر با رویکرد توصیفی تحلیلی و با تکیه بر داده های تاریخی، به واکاوی نقش آموزشی کتابخانه هایِ سده های نخست اسلامی در ایران پرداخته است. یافته های این پژوهش نشان می دهد کتابخانه ها علاوه بر نقش آموزشی مستقیم، به عنوان نهادی که دسترسی به منابع و دانش آموزی را آسان می کردند، شرایط آموزشی بهتری را فراهم کرده، نقش مؤثری در رشد و رونق یافتن علوم و فنون آن زمان داشتند.