کتابچه امتیاز فواید عامه و جایگاه آن در تاریخ اقتصادی ایران عصر ناصری* (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

کتابچه امتیاز فواید عامه اثری از میرزا ملکم خان ناظم الدوله در عرصه اقتصادی و مربوط به ایران عصر ناصرالدین شاه است. ملکم در این کتابچه، از امتیازات اعطا شده دولت به تجار تبریز و ضرورت تأسیس کمپانی صحبت می کند و نحوه تأسیس کمپانی را تعلیم می دهد. کتابچه تاریخ تألیف مشخصی ندارد و ارتباط مباحث آن با وقایع تاریخی چندان روشن نیست. بنابراین، پیوند میان محتوای کتابچه با وقایع تاریخ اقتصادی و نیز زمان نگارش آن به عنوان یک مسأله در مقاله حاضر با روش تحقیق تاریخی و با استفاده از اسناد و متون تاریخی مورد بررسی قرار می گیرد و به این سوأل پاسخ داده می شود که ملکم کتابچه فواید عامه را در چه زمانی و در ارتباط با کدام وقایع تاریخ اقتصادی عصر ناصری تألیف کرده است. یافته اساسی تحقیق حاکی از آن است که کتابچه در سال 1306ق برای راهنمایی کسانی تالیف شده است که قصد داشتند امکان سرمایه گذاری در صنایع مختلف از جمله راهسازی در آذربایجان آن زمان را با فروش سهام و ایجاد شرکت های سهامی فراهم آورند.