باز«کشف» تاریخ: نقد و بررسی کتاب تاریخ ایران در دوره قاجاریه (عصر آقامحمدخان)

چکیده

کتاب تاریخ ایران در دوره قاجاریه، عصر آقامحمدخان، اثری است معتبر و دقیق درباره رخدادهای سیاسی این عصر که منجر به تاسیس سلسله قاجار گردید. نویسنده کتاب به مانند آثار پیشین خویش، با روشی که خود «انتقادی» و «درایت در روایت» می نامد و پس از تطبیق منابع اصلی، پنداشت های مشهور و جا افتاده درباره تاریخ این عصر را کنار زده و روایت هایی موشکافانه از ماوقع و سبب رخدادها می سازد. با وجود این، نویسنده به تعریف خویش از موضوع (علم) تاریخ و همچنین مواضع انتقادی نسبت به برخی مدعیات تاریخنگاری سنتی، پایبند نیست و این کتاب، آنچنان که منطق کار انتظار دارد، هم در عرصه «شالوده شناسی» و هم در به کارگیری منابع غیر سیاسی ناموفق بوده و به دلیل عدم تصویر «ایران» این عصر در عرصه های جغرافیایی، فرهنگی و اقتصادی و غیره، نتوانسته واقعیت این عصر را با تمام پیچیدگی اش بازنمایی نماید، در نتیجه، کتاب به بررسی تحولات سیاسی تقلیل یافته و باید آن را در پارادایم مدرن و شاخه تاریخنگاری سنتی قرار داد.