حقوق سیاسی ـ اجتماعی زنان قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران

در کتاب «حقوق سیاسی ـ اجتماعی زنان قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران» مؤلف به وضعیت زنان در دوره‏های مختلف پرداخته است. کتاب در ابتدا با مقدمه این از ناشر و سپس پیشگفتار مؤلف آغاز می‏شود. کتاب حاضر با اندیشه‏ی بدست آوردن بررسی تا حد امکان جامعی درباره‏ی نوع دیدگاه حاکم بر حقوق زنان، حضور سیاسی ـ اجتماعی آنان در دوره‏ی قبل و بعد از انقلاب اسلامی و حضور عملی آنان در عرصه‏های مختلف و بهره‏مندی‏شان از حقوق سیاسی ـ اجتماعی شکل گرفته است. مطالب کتاب به چهار بخش مجزا و هر بخش به فصل‏های مختلف تقسیم شده است در بخش اول کتاب مؤلف به ذکر جایگاه زنان در جوامع ابتدایی و پس از انقلاب صنعتی پرداخته. وی در ادامه بیان می‏دارد ریشه‏های اقدامات نخستین درباره‏ی حقوق زنان را که بعدها زمینه ساز شکل‏گیری جنبش‏های اجتماعی زنان شد، باید در قرن 17 و 18 میلادی جستجو کرد. این دو قرن مصادف بود با عصر انتقال فئودالی به اقتصاد صنعتی که در آن بروز تحولات اقتصادی موجب شکل‏گیری برخی تغییرات در نظام‏های حاکم و اعطای برخی آزادی‏ها به افراد گردید. اما با وجود چنین تحولاتی زنان همچنان در حد نقش‏های ساده‏ی خانه‏داری و تربیتی محدود ماندند. نویسنده در قسمت دیگری از کتاب به وضعیت زنان در کشورهای فاشیستی و کمونیستی اشاره داشته است. همچنین مؤلف به گسترش همکاری‏های بین‏المللی در قرن بیستم پرداخته و به موضوع زنان حقوق آنان و تبعیض‏هایی که در اغلب نقاط جهان به آنان تحمیل شده نیز توجه کرده است. در فصل دیگر کتاب بحث جامع‏ای راجع به حقوق و جایگاه زنان در دوران باستان و پس از اسلام اشاره نمود، در این فصل به ذکر روایات و احادیث متعدد در اسلام راجع به حقوق سیاسی، فرهنگی، مدنی، اقتصادی و اجتماعی زنان پرداخته، سپس مؤلف بیان می‏دارد که اسلام با وجود آنکه زنان را از حقوق زیادی بهره‏مند ساخته است، میان آنان با مردها، تفاوت‏هایی قائل شده است. البته این به منزله‏ی امتیاز به مردان نیست بلکه اسلام خواسته است از تشابه حقوق مردان و زنان اجتناب نمایند. بخش دوم کتاب به حقوق سیاسی، اجتماعی زنان پیش از پیروزی انقلاب اسلامی می‏پردازد. در بخش مذکور ابتدا وضعیت سیاسی جامعه در دوره پهلوی بیان گشته و اشاراتی به فضای سیاسی حاکم بر جامعه‏ی ایران شده است. مؤلف به بحث طرح انقلاب سفید و مسائل آن و اعطای حق رأی به زنان و مخالفت امام خمینی(ره) با این اقدام مطالبی را مطرح کرد، و اشاراتی به حضور زنان در مناصب مدیریت سیاسی جامعه از جمله نیابت سلطنت ـ وزارت و نمایندگی مجلس داشته است، سپس مطالبی را راجع وضعیت فرهنگی زنان در زمینه‏ی آموزشهای رسمی، هنر و ادب رسانه‏های صوتی و تصویری و سینما و تئاتر بیان داشته. بخش سوم کتاب مذکور به بیان حقوق سیاسی و اجتماعی زنان پس از پیروزی انقلاب اسلامی پرداخته، ابتدا نویسنده به مشکلات درونی و بیرونی که بر سر راه نظام بوجود آمده بود، سپس به ذکر مشارکت زنان در دوران شکل‏گیری انقلاب و آغاز استقرار نظام، حضور آنان در راهپیمای‏ها و تظاهرات‏های چه پیش از انقلاب و چه پس از آن و مشارکت فراوان آنها با شرکت در بسیج نظامی و کمک‏های مختلف مادی و معنوی در دوران جنگ تحمیلی پرداخته. البته ناگفته نماند که نویسنده به مشکلاتی که در بعضی از بخش‏ها از جمله بخش فرهنگ داشته و دارد نیز پرداخته و اذعان می‏دارد که فرهنگ در مقایسه با بخش‏های دیگر توسعه‏ی کمتری یافته و در بعد مصرف خانوارها، هزینه‏های فرهنگ و هنر، سهم کمتری داشته و دلیل این امر را هم وجود پاره‏ای ابهامات فقهی، ارزشی در مبانی نظری محصولات فرهنگی، هنری، کمبود سرمایه گذاری در این زمینه... دانسته است . در بخش آخر، نویسنده به بررسی مقایسه‏ای حقوق زنان پیش و پس از انقلاب اسلامی می‏پردازد. در مجموع نویسنده با استفاده از منابع فراوان، سعی نمود جایگاه زنان را در دوران مختلف در ایران و جهان روشن نماید و با مقایسه‏ی حقوق سیاسی و اجتماعی زنان در قبل و بعد از انقلاب تلاش می‏کند تا به دست‏آوردهای مثبت نظام جمهوری اسلامی در تحقق حقوق سیاسی و اجتماعی زنان بپردازد. این امر از آن جهت در خور تقدیر است که بسیاری تلاش می‏کنند تا با سیاه نمایی، پیشرفت در استیفای حقوق سیاسی اجتماعی زنان را نادیده بگیرند. البته می‏توان بر نویسنده‏ی کتاب این اشکال را وارد کرد که در دام تکرار و کلیشه‏ها گرفتار آمده است. اگر موضوع کتاب حقوق سیاسی اجتماعی زنان در قبل و بعد از انقلاب است، بخش اول و سه فصل آن به نظر غیر لازم می‏آیند، گو اینکه عادت شده است در هر کتابی که مربوط به زنان است فصل مشبعی به بحث از حقوق زن در کشورهای مختلف و در طول تاریخ، دستاوردهای اسلام برای زنان اختصاص یابد و در نهایت، خیر یا شری از فمینیسم اختصاصی «ماپر» ذکر شود.