اعتبار ساختاری

هنگامی که تصمیم‏گیری‏های مهم براساس نمرات آزمون اتخاذ می‏شود می‏بایست به شدت از هرگونه جهت‏گیری اجتناب کرد، چرا که ممکن است نمرات آزمون‏دهندگان به طرز ناعادلانه‏ای تحت ‏تاثیر قرار گیرد. جهت‏گیری عبارت استش از حضور ویژگی‏ای در سؤال که به عملکرد متفاوت افراد می‏انجامد؛ افرادی که متعلق به گروه‏های توانش یکسان بوده ولی به گروه‏های متفاوت سنی، قومی، جنسیتی، تحصیلی، فرهنگی و یا مذهبی تعلق دارند. مطالعه و بررسی عملکرد متفاوت سؤال (DIF) از اهمیت به‏سزایی در آزمون‏های توانش زبانی برخوردار است که در آن‏ها آزمون‏دهندگان با زمینه‏های متفاوت حضور دارند، چرا که سؤالاتی که عملکردی متفاوت دارند روایی آزمون را مورد تهدید قرار می‏دهند. مطالعه حاضر عمدتاً به جستجو و بررسی دلایل چندگانه محتمل عملکرد متفاوت در قسمت‏های مهارت خواندن (Reading) و شنیدن (Listening) آزمون IELTS می‏پردازد. هدف اصلی این پروژه آن است که اطلاعاتی تا حدامکان جزیی پیرامون دلایل عملکرد متفاوت در اختیار طراحان سؤال قرار دهد، تا به آن‏ها در اجنناب از جهت‏گیری در گونه‏های بعدی آزمون یاری رساند. این مطالعه در سه مرحله صورت پذیرفته است. نخست، سؤالات عملکرد متفاوت با استفاده از نظریه‏های رویکرد نسبت احتمالاتی پاسخ (IRT) و رویکرد آماری منتل ـ هنزل مشخص گردیدند. مرحله دوم به بررسی دلایل چندگانه عملکرد متفاوت سؤالات در گروه‏های مختلف آزمون‏دهندگان پرداخته است و نیز این‏که آیا عملکرد متفاوت سؤالات به نفع یا ضرر آن‏ها می‏انجامد. و مرحله سوم به تصمیم‏گیری پیرامون این مساله پرداخته است که آیا دلایل احتمالی عملکرد متفاوت سؤالات با ساخت زیربنایی آزمون مرتبط‏اند یا خیر.

با هدف تعیین برازش مدل شش تیپی هالند، مدل هشت تیپی تریسی، و مدل سلسله مراتبی گاتی رغبت های پایه در دانش آموزان تربت حیدریه، فرم رجحان به فعالیت-های سیاهه کروی فردی بر نمونه ای 391 نفری (182مرد و 209 زن) از دانش آموزان دبیرستانی تربت حیدریه اجرا شد. نتایج کاربرد آزمون آرایش تصادفی روابط منظم فرض شده، به تفکیک جنسیت و پایه تحصیلی، برازش خوبی را برای مدل هالند ( 73/0<CI، 02/0=P) و تریسی (71/0<CI، 001/0>P) را تایید، و برازش ضعیفی را برای مدل گاتی (73/0>CI، 12/0<P) را نشان داد. نتایج هم چنین نشان داد که برازش این مدل ها بر حسب جنسیت و پایه تحصیلی تفاوتی ندارد (05/0<P). نتایج بررسی شاخص همخوانی در 1000 مورد گروه بندی تصادفی نشان داد که برازش مدل هالند به طور معناداری بالاتر از برازش مدل گاتی بود (001/0>P). نتایج این پژوهش بر حمایت های بین فرهنگی از دایره ای بودن ساختار رغبت های پایه شغلی و هم چنین اعتبار ساختاری فرم رجحان به فعالیت های سیاهه کروی فردی افزود. پیشنهاداتی نیز برای پژوهشگران و مشاورین مسیر شغلی ارایه شد.