الگوی فرزندپروری

کم شنوایی یکی از ناتوانی های رایج در میان کودکان به شمار می رود که علاوه بر ایجاد مشکلاتی برای کودک در زمینه شخصی و اجتماعی و یادگیری، مسائلی را نیز برای والدین در زمینه چگونگی پرورش آنها به وجود می آورد که برای برون رفت از این مسائل، بایستی برنامه ها و مداخلات پیشگیرانه انجام گیرد. هدف از این نوشتار این بود که با استفاده از روش تحلیلی- استنباطی، ضمن تشریح کم شنوایی و علل مرتبط با آن، مسائل مربوط به الگوی فرزند پروری والدین در پرورش کودکان کم شنوا بررسی شده و راهکارهایی برای مواجهه با این مسائل توصیه شد. طبق نتایج، معمولا والدین در مواجهه با کودکان کم شنوا از دو الگوی فرزندپروری مسئولانه و کناره گیرانه تبعیت می کنند. الگوی اول با پذیرش و تلاش در جهت کاهش مشکل همراه می باشد اما الگوی دوم، عدم پذیرش و عدم تلاش در جهت حل مشکل را به همراه دارد. راهکاهای ارائه شده در این نوشتار شامل دو دسته بود. اولی، شامل توجه جدی به اجرای برنامه غربالگری شنوایی و انجام مشاوره های قبل از ازدواج به عنوان پیشگیری اولیه و دومی، مشاوره با والدین کودکان کم شنوا در خصوص نحوه پرورش آنان، به عنوان پیشگیری ثانویه می باشد

نحوه تربیت والدین از مهم ترین علل اثرگذار بر زندگی هر فرد است. با ارائه مدل های نظری از سبک های مختلف فرزندپروری و عوامل مؤثر بر آن، سعی می شود تا سازوکارهای این تأثیر و تأثر شناسایی و پیامدهای آن مهار شود. همانند سایر نظریه های علمی، این مدل ها نیز تابع نوع هستی شناسی و انسان شناسی نظریه پردازان آن ها هستند که غالباً متعلق به جامعه غرب، تجربیات تاریخی آنان و متأثر از نگرش های حاکم بر آن جوامع است. ناهمخوانی های این نظریه ها با برخی واقعیات تجربی، پیامدهای منفی اهداف تربیتی مندرج در آن ها برای جوامع غرب و ناهمخوانی این مدل ها با مبانی فکری و ارزشی جامعه ایرانی، ایجاب می کند نظریه های فرزندپروری و مبانی آن ها مورد بازنگری قرار بگیرد و مدل های بومی مبتنی بر نگرش اسلامی و تجربیات خاص جامعه ایرانی ابداع شود. هدف مقاله حاضر ارائه مدل نظری از فرزندپروری با این دو ویژگی است. به این منظور در بخش نخستین مقاله، سیر تحول مدل های نظری سبک فرزندپروری، مبانی نظری، فکری و فرهنگی و تبعات آن به اختصار شرح داده می شود. در بخش دوم، ساختار مدل نظریِ الگوی ارتباط والد فرزند به عنوان الگویی بومی و مبتنی بر اندیشه اسلامی، توضیح داده خواهد شد. مفروضه های این مدل درباره برخی از ویژگی های عمومی انسان تکیه بر تحلیل محتوای کیفی آیات مرتبط با انسان شناسی قرآن و شبکه معنایی واژه های کلیدی در این آیات دارد.

زمینه: مدل های نظری سبک های فرزندپروری سعی بر شناسایی عوامل تأثیرگذار بر تربیت و تعیین پیامدهای آن را دارند. ناهمخوانی این الگوهای نظری که غالباً متعلق به جامعه غرب و متأثر از نگرش حاکم بر آن جوامع است با فرهنگ و باورهای فکری و ارزشی جامعه ایرانی ایجاب می کند مدل های بومی مبتنی بر نگرش اسلامی و تجربیات خاص جامعه ایرانی ابداع شود. هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی ویژگی های روان سنجی (پایایی و رواسازی) و مدل نظری پرسشنامه الگوی رابطه والد - فرزند (پاروف) با این دو ویژگی بود. روش: به این منظور، پرسشنامه در دو مرحله و مجموعاً روی 270 نفر نوجوان و جوان 30-15 ساله 9 منطقه شهر تهران در سال 1390 اجرا شد. نمونه های تحقیق در هر دو مرحله با روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند. حجم نمونه در مرحله اول 110 نفر و در مرحله دوم، 160 نفر بود. روش های به کار رفته در مرحله اول شامل بررسی روایی محتوایی و صوری پرسشنامه با نظر متخصصان و همچنین روایی سازه (تحلیل مؤلفه های اصلی، تحلیل گویه ها، ضریب تمییز، ضریب دشواری و روش لوپ) بود. در مرحله دوم، ابتدا تحلیل عامل اکتشافی و بعد تحلیل عاملی تاییدی انجام گرفت. نتایج: شاخص های برازندگی مؤید معتبر و مقبول بودن مدل نظری طراحی شده پرسشنامه است. علاوه بر آن، با توجه به میزان t، همه سئوالات با عامل های مورد نظر ارتباط معنادار دارند. همچنین با توجه به بارهای عاملی برای هر یک از دو سبک آزادی مدار و امنیت مدار و معناداری ضرایب t، می توان برای این دو سبک نیز روایی سازه مناسبی گزارش کرد.