فضائل عقلانی

پیشنهاد رویکردهایی که برای تبیین نظریه معرفت به مؤلفه دیگری غیر از توجیه متوسل شده و یا توجیه را از این ساختار حذف کرده اند، مهمترین بخش بدنه معرفت شناسی معاصر را تشکیل می دهد. معرفت شناسی فضیلت محور با تقریر ارنست سوسا از جمله این رویکردها است. در این رویکرد ابداع معنای جدیدی از مؤلفه سوم ساختار معرفت و جایگزینی آن به جای توجیه در سه مرحله صورت گرفته است. این مراحل عبارتند از نقد و حذف توجیه در معنای درون گرایانه آن، رفع اشکالات برون گرایان نسبت به توجیه و ابداع معنای شایستگی باور به جای توجیه.

سعادت انسانی از مسائل مهمی است که در همه اعصار متفکران اسلامی و غیراسلامی به بحث و گفت وگو درباره آن پرداخته اند و غایت نهایی بشر به حساب می آید. در این مقاله به بررسی این موضوع از دیدگاه دو متفکر برجسته یونانی، افلاطون و ارسطو می پردازیم و نشان می دهیم که انسان برای رسیدن به سعادت نیازمند آن است که عوامل آن، یعنی رسیدن به خیر اعلی، فضیلت، سیر و سلوک و اشراق، را بشناسد و با نگاه دقیق به مسائل، به سعادت نهایی خود دست یابد. همچنین در این مقاله راه رسیدن به سعادت، فضائل عقلانی، رابطه عقل با سعادت، قواعد رفتار و دیگر مسائل اخلاقی نیز از دیدگاه ارسطو بررسی شده و در نهایت دیدگاه های این دو متفکر مقایسه و ارزیابی شده است.

مسئله ایی که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته می شود، بررسی تبیین کارکرد دین بر اساس فضیلت گرائی است. توضیح مطلب اینکه یکی از مسائلی که دین شناسان با آن مواجه هستند؛ این است که با وجود مخالفتهایی که با دین صورت می گیرد چرا انسانها به دین گرایش دارند، و دین چه نقش و کارکردی برای انسان دارد؟ در تبیین این مسئله رویکردهای مختلفی ارائه شده است، یکی از رویکردهایی که دوباره مورد توجه قرار گرفته شده است، رویکرد فضیلت گرایی می باشد. این رویکرد در حوزه های مطالعاتی مانند فلسفه علم، معرفت شناسی، اخلاق و فلسفه دین کاربرد پیدا کرده است، و برخی از صاحب نظران این رشته ها، بر مبنای فضیلت گرایی، مسائلی را که در این حوزه های مطالعاتی مطرح است، را بر این اساس مورد بررسی قرار داده اند. در این رویکرد به ویژگیها، خصوصیات، توانائیها و استعداد شخصی افراد توجه می شود. بر اساس این رویکرد فضائل به دو قسم تقسیم می شود: یکی فضائل عقلانی، و دیگری فضائل هنجاری و اخلاقی. با توجه به اینکه در آموزه های دینی نیز به این فضائل اشاره شده است. به نظر می رسد بر اساس این رویکرد می توان بر مبنای «استنباط از راه بهترین تبیین»، کارکرد دین را نیز تبیین کرد، از این رو در این مقاله سعی شده است بعد از بیان اجمالی این رویکرد، مسئله کارکرد دین بر این اساس مورد بررسی و تببین قرار گرفته شود.