رودخانه سفیدرود

در انتهایی ترین قسمت حوضه سفیدرود بزرگ، رودخانه قزل اوزن پس از مخلوط شدن با رودخانه شاهرود به رودخانه سفیدرود تغییر نام می دهد. این رودخانه 80% آب آبیاری تنظیم شده استان گیلان را تامین می نماید. در سال های اخیر بدون توجه به منابع آب کل حوضه آبریز قزل اوزن- سفیدرود، سازه های تنظیم و ذخیره سازی آب متعددی در استان های بالادست این حوضه آبریز احداث شد. پیامد این رویکرد، کاهش آب ورودی و ایجاد بحران مدیریت منابع آب در استان گیلان می باشد. پژوهش حاضر با استفاده از الگوی یکپارچه اقتصادی- هیدرولوژیکی حوضه رودخانه سفیدرود، دید جامعی از اثرات کاهش آورد رودخانه سفیدرود بر مصارف مختلف در این حوضه تحت سناریوهای مختلف ارائه می دهد. در این راستا، طیف وسیعی از داده های هیدرولوژیکی و اقتصادی حوضه رودخانه سفیدرود مانند میزان رواناب، میزان آب سطحی انحراف داده شده، میزان جریان برگشتی، میزان عملکرد، درآمد و هزینه تولید رشته فعالیت های کشاورزی و ... در الگوسازی لحاظ شد. نتایج به دست آمده از الگوی یکپارچه حوضه رودخانه سفیدرود بیانگر آن است که به طور متوسط کل منافع اقتصادی از دست رفته در مصارف حوضه رودخانه سفیدرود به ازای هر متر مکعب کاهش آورد آبریز قزل اوزن- سفیدرود برابر با 1138 ریال می باشد. همچنین تحت سناریوهای مورد بررسی، میانگین منافع اقتصادی از دست رفته در مصارف کشاورزی حوضه رودخانه سفیدرود به ازای هر متر مکعب کاهش آورد آبریز قزل اوزن- سفیدرود برابر با 1100 ریال می باشد. بازنگری در چگونگی ارزیابی فنی- اقتصادی طرح های توسعه منابع آب در بالادست و اتخاذ رویکرد یکپارچه تصمیم گیری برای این حوضه ضرورنی انکارناپذیر است.

کاهش محیط های طبیعی باکیفیت بوم شناختی و تهدید خدمات اکوسیستم های شهری مخصوصاً دالان و منظر حاشیه رودخانه ها از آسیب های ناشی از رشد فعالیت های انسانی است. این موضوع به دلیل شرایط خاص اقلیمی به ویژه در مورد دالان برخی رودخانه ها در محدوده شهرهای ایران اهمیت دارد. در این مقاله، مسئله اصلی چگونگی بهسازی منظر و دالان رودخانه سفیدرود در منظر شهری آستانه اشرفیه است. هدف دستیابی به منظر ساحلی رودخانه ای به گونه ای است که ضمن تقویت خدمات اکوسیستم، با محیط نیز سازگار باشد. مهم ترین پرسش ها در مورد چارچوب طراحی منظر مناسب، بهسازی منظر و حاشیه رودخانه های شهری است و اینکه چگونه می توانیم روابط میان عناصر اصلی طبیعی را در تلفیق با ارزش های منظر شهری تاریخی و فرهنگی تقویت کنیم؟ براساس روش کار توصیفی تحلیلی، سنجش وضعیت و آسیب شناسی نمونه مورد مطالعه متکی بر مطالعه اسناد فرادست در قالب مدل طراحی منظر ارزش ها و عناصر سازنده منظر در تطابق با ویژگی های بوم شناختی منظر و اصول اصلی خدمات اکوسیستم است. بررسی ها نشان داد آسیب هایی از قبیل تغییر کاربری زمین، ناهنجاری های بصری و محیطی در دالان رودخانه وجود دارد و توجه به رویکردهای محیطی و جنبه های خدمات اکوسیستم در طراحی پژوهی این گونه مسائل بااهمیت است. بنابراین بخش مهمی از نتایج کار، چگونگی آسیب شناسی، تدوین نظام ارزش ها و لایه های طراحی منظر و نیز ارائه راهکارهای بهبود شاخص های محیطی و منظر در کنار بهسازی بستر و امکانات گردشگری در حاشیه رودخانه است. به نظر می رسد محصول نهایی یعنی چارچوب طرح بهسازی منظر می تواند به ثبات خدمات اکوسیستم، بهبود کیفی منظر روزانه و به ویژه تقویت تعاملات اجتماعی و رابطه مردم با محیط طبیعی کمک کند.