عدم اطمینان اطلاعاتی

سرمایه گذاران به رقم سود توجه خاصی دارند، لذا تغییرپذیری پیش بینی مدیران، از دیدگاه سرمایه گذاران دارای ارزش اقتصادی است. از انگیزه های هموارسازی سود، کاهش میزان خطای پیش بینی سود در دوره آتی در مقایسه با دوره جاری میباشد. چنانچه پیش بینی مدیران در رابطه با سود تحقق نیابد، با استفاده از ابزارهایی سود را هموار میکنند. سوال این است که آیا هموارسازی سود، عدم اطمینان نسبت به اطلاعات ارائه شده توسط واحدتجاری را کاهش می-دهد؟ اقلام تعهدی کل و اقلام تعهدی اختیاری بعنوان دو معیار هموارسازی سود درنظر گرفته میشوند. عدم اطمینان اطلاعاتی واحدتجاری با معیارهای تغییرپذیری بازده سهام، پراکندگی و خطای پیش بینی سودهرسهم اندازه گیری میشود. فرضیه تحقیق این است که بین هموارسازی سود و عدم اطمینان اطلاعاتی رابطه معناداری وجود دارد. از رگرسیون داده های پانل، مدل اثرات ثابت یا تصادفی و روش حداقل مربعات پانل برای آزمون فرضیات استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق شرکت های غیرمالی حاضر در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 84تا88 میباشد. نتایج نشان میدهد که بین هموارسازی سود و عدم اطمینان اطلاعاتی واحدتجاری در سطح اطمینان 95 درصد رابطه معنادار و منفی وجود دارد. بنابراین هموارسازی سود، عدم اطمینان نسبت به اطلاعات ارائه شده توسط واحدتجاری را کاهش میدهد. ضریب تعیین تعدیل شده نشان میدهد که اقلام تعهدی اختیاری بعنوان معیار هموارسازی سود نسبت به اقلام تعهدی کل، توانایی بیشتری در توضیح عدم اطمینان اطلاعاتی واحدتجاری دارند.

این مطالعه به بررسی تأثیر دوره تصدی حسابرسی بر ویژگی عدم اطمینان اطلاعاتی واحد تجاری می پردازد. ویژگی عدم اطمینان اطلاعاتی با معیارهای پراکندگی پیش بینی سود هر سهم، خطای پیش بینی سودهر سهم و تغییرپذیری بازده سهام اندازه گیری می شود. فرضیه های پژوهش با استفاده از رگرسیون داده های تلفیقی و روش حداقل مربعات تعمیم یافته مورد آزمون قرار می گیرد. جامعه آماری پژوهش، شرکتهای غیرمالی حاضر در بورس اوراق بهادار تهران طی سالهای 1382-1388 می باشد. نتایج حاصل از بررسی 56 شرکت عضو نمونه آماری تحقیق نشان می دهد که بین دوره تصدی حسابرسی با متغیرهای پراکندگی پیش بینی سودهر سهم و خطای پیش بینی سودهر سهم رابطه معنادار و معکوسی وجود دارد، اما متغیر تغییرپذیری بازده سهام با دوره تصدی حسابرسی رابطه معناداری ندارد. بنابراین افزایش در دوره تصدی حسابرسی، عدم اطمینان نسبت به اطلاعات ارائه شده توسط واحد تجاری را کاهش می دهد که این یافته، دیدگاه تخصص حسابرس را تایید و نگرانی در خصوص دیدگاه استقلال حسابرس را برطرف می نماید.

تحقیق حاضر به بررسی رابطه عدم اطمینان اطلاعاتی و واکنش کمتر از حد سرمایه گذاران می پردازد. به دیگر سخن هدف این تحقیق بررسی این موضوع است که آیا عدم اطمینان اطلاعاتی منجر به تشدید واکنش کمتر از حد سرمایه گذاران، به عنوان یکی از ناهنجاری های بازار سرمایه کارا می گردد و یا خیر. برای انجام این تحقیق از داده های 106 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی سال های 1386 تا 1390 استفاده شده است. برای اندازه گیری عدم اطمینان اطلاعاتی از سه معیار نوسان بازده غیر عادی شرکت، پراکندگی پیش بینی سود شرکت، و خطای پیش بینی سود شرکت استفاده شده است. معیارهای مزبور با استفاده از روش تجزیه و تحلیل عاملی وزن دهی شده و به عنوان یک عامل واحد به کار گرفته شده اند. برای تجزیه و تحلیل آماری فرضیه های تحقیق از آزمون مقایسه میانگین ها استفاده شده است. نتایج آزمون فرضیه های پژوهش نشان می دهد که افزایش عدم اطمینان اطلاعاتی به صورت معناداری منجر به تقویت واکنش کمتر از حد سرمایه گذاران می گردد.

اهمیت ریسک غیرسیستماتیک در سال های اخیر از یک سو و شواهد تجربی متناقض پیرامون تأثیر چرخه عمر شرکت بر ریسک غیرسیستماتیک از سوی دیگر، ضرورت توضیح دلایل رابطه مذکور را دوچندان کرده است. از جمله دلایل بروز رابطه چرخه عمر شرکت و ریسک غیرسیستماتیک می توان به نوسان جریان نقدی و عدم اطمینان اطلاعاتی اشاره کرد. هدف پژوهش حاضر، بررسی اثر چرخه عمر شرکت بر ریسک غیرسیستماتیک و واکاوی ریسک جریان نقدی و عدم اطمینان اطلاعاتی به عنوان دلایل بروز رابطه اخیر است. برای این منظور نمونه ای متشکل از 268 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بین سال های 1383 تا 1394 بررسی گردیده است. یافته ها نشان می دهد در قیاس با مرحله رکود، ریسک غیرسیستماتیک در مراحل معرفی و افول، بالاتر و در مراحل رشد و بلوغ، پایین تر است. همچنین نوسان جریان نقدی و عدم اطمینان اطلاعاتی، فقط در مرحله بلوغ با مرحله رکود تفاوت دارد و از این نظر بین سایر مراحل چرخه عمر و مرحله رکود تفاوتی وجود ندارد. به همین دلیل فقط می توان پایین تر بودن ریسک غیرسیستماتیک مرحله بلوغ نسبت به مرحله رکود را از طریق تغییر این دو عامل توضیح داد.

این مطالعه به بررسی تأثیر دوره تصدی حسابرسی بر ویژگی عدم اطمینان اطلاعاتی واحد تجاری میپردازد. ویژگی عدم اطمینان اطلاعاتی با معیارهای پراکندگی پیشبینی سود هر سهم، خطای پیشبینی سود هر سهم و تغییرپذیری بازده سهام اندازهگیری میشود. فرضیههای پژوهش با استفاده از رگرسیون دادههای تلفیقی و روش حداقل مربعات تعمیمیافته مورد آزمون قرار میگیرد. از سوی دیگر پژوهش حاضر از نوع پس رویدادی است و از نظر هدف این پژوهش جزء پژوهشهای کاربردی محسوب می شود. جامعه آماری پژوهش، شرکتهای غیرمالی حاضر در بورس اوراق بهادار تهران طی سالهای 1388-1394 میباشد. نتایج حاصل از بررسی 56 شرکت عضو نمونه آماری تحقیق نشان میدهد که بین دوره تصدی حسابرسی با متغیرهای پراکندگی پیشبینی سود هر سهم و خطای پیشبینی سود هر سهم رابطه معنادار و معکوسی وجود دارد، اما متغیر تغییرپذیری بازده سهام با دوره تصدی حسابرسی رابطه معناداری ندارد؛ بنابراین افزایش در دوره تصدی حسابرسی، عدم اطمینان نسبت به اطلاعات ارائهشده توسط واحد تجاری را کاهش میدهد که این یافته، دیدگاه تخصص حسابرس را تائید و نگرانی در خصوص دیدگاه استقلال حسابرس را برطرف مینماید.

پس از شکل گیری نظریه مالی رفتاری، سمت و سوی تحقیقات تجربی در این حوزه به بررسی ارتباط میان تمایلات سرمایه گذاران و تغییرات قیمت سهام سوق داده شده است و در این زمینه که کدام عوامل بر خطاهای رفتاری سرمایه گذاران مؤثر بوده و چگونه می توان آنها را تعدیل کرد، بحثی صورت نگرفته است؛ از این رو، هدف این پژوهش بررسی تأثیر کیفیت اطلاعات حسابداری و عدم اطمینان اطلاعاتی بر تمایلات سرمایه گذاران است. بدین منظور نمونه ای متشکل از 560 سال شرکت طی دوره زمانی 1387 تا 1394 با استفاده از رگرسیون چند متغیره بررسی شد. نتایج پژوهش نشان داد کیفیت اطلاعات حسابداری با تمایلات سرمایه گذاران دارای رابطه منفی و معنادار و عدم اطمینان اطلاعاتی با تمایلات سرمایه گذاران دارای رابطه مثبت و معنادار است. همچنین نتایج پژوهش نشان داد افزایش کیفیت اطلاعات حسابداری و کاهش عدم اطمینان اطلاعاتی، شدت رفتارهای احساسی سرمایه گذاران در قیمت گذاری سهام را کاهش می دهند. علاوه بر این، نتایج تحلیل بیشتر نشان داد در دوره هایی که سرمایه گذاران خوش بین تر هستند، تمایل دارند پیش بینی های خوش بینانه تری برای قیمت سهام با کیفیت اطلاعات پایین تر و عدم اطمینان اطلاعات بیشتر داشته باشند.

تصمیم های سرمایه گذاران در بورس، تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار میگیرد یکی از علل رفتاری که باعث عدم واکنش مناسب سرمایه گذاران به اطلاعات منتشر شده می شود پدیده لنگر ذهنی است. با توجه به اینکه در خصوص کم و کیف پدیده لنگرانداختن در بازار بورس ایران و ارتباط آن با اطلاعات حسابداری اطلاع درستی در دست نیست، هدف این پژوهش بررسی اثر لنگر ذهنی بر تصمیمات سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار تهران بوده است. جامعه آماری این پژوهش شامل شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران دوره 1389 الی 1398 بوده و نمونه ی آماری شامل 128 شرکت می باشد. آزمون فرضیه های این تحقیق به روش پانل دیتا انجام پذیرفت. براساس نتایج این پژوهش، سرمایه گذاران هنگام تصمیم گیری بر مبنا سود پیش بینی شده مدیریت، با مقایسه این سود و متوسط سود پیش بینی شده صنعت، از پدیده لنگر ذهنی تبعیت می کنند ضمن اینکه سرمایه گذاران حقیقی نسبت به سرمایه گذاران نهادی بیشتر تحت تاثیر پدیده لنگر ذهنی قرار می گیرند. همچنین سرمایه گذاران با مقایسه سود پیش بینی شده مدیریت و متوسط سود سه سال گذشته شرکت تحت تاثیر پدیده لنگر ذهنی قرار نمی گیرند. به طور کلی می توان گفت سرمایه گذاران بورس اوراق بهادار تهران تحت تاثیر پدیده لنگر ذهنی قرار می گیرند.

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی نقش مقایسه پذیری حسابداری، بر ملاحظات قیمت گذاری مسائل محیط اطلاعاتی از جمله عدم اطمینان اطلاعاتی و عدم تقارن اطلاعاتی است. در این پژوهش برای اندازه گیری عدم اطمینان اطلاعاتی از دو معیار استفاده شده است. معیار اول بر اساس مدل ارائه شده توسط لارسون و ریساتک بر مبنای انحراف معیار جریان های نقدی به روش شرکت همسان شده( MF) اندازه گیری شده است. برای محاسبه معیار دوم نیز به کمک روش تحلیل عاملی یک شاخص ترکیبی از معیارهای مختلف مرتبط با عدم اطمینان سود و بازده، ساخته شده است. عدم تقارن اطلاعاتی نیز براساس دو معیار شاخص کیفیت اقلام تعهدی و شکاف خرید و فروش اندازه گیری شده است. همچنین تاثیر این عوامل بر بازده مورد انتظار سهامداران بر اساس مدل 5 عاملی فاما و فرنچ، بعنوان بازتابی برای قیمت گذاری مسائل محیط اطلاعاتی سنجیده شده است. به همین منظور، نمونه ای از داده های بورس اوراق بهادار تهران به روش حذف سیستماتیک برای دوره زمانی 1388 تا 1397 استخراج گردید و از مدل رگرسیون ترکیب شده برای آزمون فرضیه ها استفاده شد. نتایج پژوهش نشان می دهد مقایسه پذیری سود و جریان های نقدی منجر به کاهش تاثیر عدم اطمینان اطلاعاتی و عدم تقارن اطلاعاتی محیط اطلاعاتی بر بازده مورد انتظار سهامداران می شود و اثرتعاملی مقایسه پذیری حسابداری بر ارتباط بین مسائل محیط اطلاعاتی و بازده مورد انتظار سهامداران تایید شد. بدین ترتیب استفاده کنندگان اطلاعات مالی در بازار سرمابه ایران و همچنین تدوین کنندگان استاندارد باید توجه ویژه ای به اهمیت مقایسه پذیری گزارش های مالی بعنوان یک عامل کیفی در بین سازمان ها داشته یاشند؛ چرا که این مهم باعث کاهش اثرات پارازیت های محیط اطلاعاتی بر تصمیم گیری ها می گردد.