فراگیری زبان دوم

سال های بسیاری است که در برنامه ریزی آموزشی به تفاوت های فردی توجه شده است. یکی از شاخصه های تفاوت های فردی، سبک های یادگیری است. کارشناسان آموزش زبان انگلیسی، مانند سایر دست اندرکاران تعلیم و تربیت، می توانند با کشف سبک های یادگیری، برنامه آموزشی مناسبی را طراحی کنند. البته تولید ابزار پایا (reliable) و معتبر (valid) مسئله ای مهم در سنجش سبک های یادگیری فراگیران زبان انگلیسی (به عنوان زبان خارجی) است. در این مقاله نتایج اجرای دو پرسشنامه سبک های یادگیری موسوم به پرسشنامه برتری سبک های یادگیری ادراکی رید(Reid) و نشانگر سبک های یادگیری وینترگرست و دی کاپیوا (Wintergerst and DeCapua) گزارش می شود. پرسشنامه اول در سال 1987 تولید شده است و به اختصار PLSPQ نامیده می شود و پرسشنامه دوم در سال 2002 تولید شده است که به اختصار LSI خوانده می شود. هر دو پرسشنامه در اصل برای کسانی تدوین شده اند که انگلیسی زبان دوم آنهاست. نتایج این تحقیق – که با روش آماری تحلیل عامل تأییدی (confirmatory factor analysis ) و آلفای کرانباخ(Cronbach’s alpha ) بررسی شده است– نشان داد که PLSPQ روایی سازه ندارد و نیز پایایی آن از حد معمول کمتر است. اما LSI از حیث روایی سازه و پایایی قابل قبول است. از آن جایی که تعداد سؤالات LSI از PLSPQ کمتر است، می توان گفت که از نظر عملی ( practicality ) از PLSPQ بهتر است. بنابراین، می توان گفت که LSI بهتر از PLSPQ سبک های یادگیری را می سنجد. اهل فن می دانند که کمتر پرسشنامه یا آزمونی پیدا می شود که همه جوانب یک سازه را در بر گیرد. برای نمونه در پرسشنامه LSI به «شیوه استدلال» (استقراء/قیاس) توجه نشده است. از این رو پیشنهاد می شود، سؤالاتی برای سنجش این سازه به این پرسشنامه اضافه شود تا به غنای آن افزوده شود.

هدف مطالعه ی حاضر بررسی فراگیری سه نوع فاعل اجباری رجوعی، ساختگی و اشباعی توسط فارسی زبانان فراگیر زبان انگلیسی بود. شرکت کنندگان در این تحقیق در امتحان تعیین سطح آکسفورد (OPT) شرکت کردند و از لحاظ دانش گرامر انگلیسی به سه دسته ی مبتدی، متوسط و پیشرفته دسته بندی شدند. فراگیران در دو تست ""تشخیص صحت گرامری"" و ""ترجمه"" نیز که در مطالعه ی حاضر طراحی شده و سپس روایی آن مورد سنجش قرار گرفته بود، شرکت کردند. در ضمن،6 نفر انگلیسی زبان نیز به عنوان گروه معیار در این مطالعه حاضر بودند. نتایج بررسی ها نشان داد که عملکرد فراگیران در فاعلهای اجباری ارجاعی و جاگیر به عملکرد انگلیسی زبانان نزدیک است. اما در مورد فاعلهای اجباری فاعل نما عملکرد فراگیران متفاوت است. علت این امر این است که در فارسی دو نوع فاعل ارجاعی و جاگیر موجودند اما فاعل نما موجود نیست. این مساله یافته های تحقیقات اسمیت و تسیمپلی(1995) و هاکینز و چن (1197) را در این که فراگیران بزرگسال ویژگیهایی را که در زبان خودشان ندارند نمی توانند تعدیل کنند تایید می کند.

این مطالعه به مقایسة تأثیر دو نوع بازخورد مکتوب صورت محور (بازخورد اصلاحی مستقیم و توضیحات فرازبانی که به کل کلاس داده می شود) بر صحت و درستی به کار بردن جملة شرطی نوع سوم و حروف تعریف نامعین توسط زبان آموزان ایرانی می پردازد. در هر دو نوع بازخورد، یک بار فرصت بازنویسی به زبان آموزان داده شد و در بار دیگر چنین فرصتی به آن ها داده نشد. صحت و درستی در نوشتارهای جدید زبان آموزان سنجیده شد. بازخورد، منجر به افرایش صحت و درستی نوشتار در خصوص جملات شرطی غیر واقعی گردید. در این پژوهش نشان داده شد که کارآیی و اثر بخشی بازخورد اصلاحی مستقیم، طولانی مدت تر از توضیحات فرازبانی می باشد. همچنین دادن فرصت برای باز نویسی، تأثیر بازخورد را افزایش داد. در کل، در این مطالعه نشان داده شد که بازخورد اصلاحی مستقیم همراه با دادن فرصت برای بازنویسی، مؤثرترین نوع بازخورد می باشد. نتایج حاکی است چنانچه بازخورد مکتوب صورت محور، دربارة چند ویژگی باشد که پیچیدگی و برجستگی آن ها متفاوت باشد، به احتمال قوی، زبان آموزان بر ساختاری تمرکز خواهند نمود که کمک بیشتری به فهم معنای کلی متن می کند. نتایج همچنین نشان داد که اصلاح مستقیم خطا و اشتباهات زبان آموزان، در رابطه با ساختارهای نحوی پیچیده، سودمندتر از دادن توضیحات فرازبانی در آن خصوص است.

کتب مختلفی برای بررسی جایگاه فناوری در آموزش زبان خارجه نوشته شده است که به گفته منتقدان، اغلب آنها در نیل به اهداف خود چندان موفق نبوده اند. اما کتاب فناوری در آموزش و یادگیری زبان دوم که توسط Caral A. Chapell و Shanon Sauro گردآوری و در سال 2017میلادی توسط انتشارات Wiley Blackwell منتشر شده است، تصویر جامعی از حیطه های اصلی فناوری در آموزش و فراگیری زبان دوم ارائه می کند. این کتاب هنوز به زبان فارسی ترجمه نشده و نقدی هم بر مطالب آن نوشته نشده است، لذا این مطالعه تلاش کرده است که ضمن معرفی کتاب، نقد علمی دقیقی هم بر آن داشته باشد. نقاط قوت کتاب شامل جامعیت کتاب، تخصص نویسندگان کتاب و فصول آن، بروز بودن نسبی مطالب، نوآوری و بروزرسانی، انسجام شکلی و محتوایی و نیز اعتبار منابع استفاده شده است. نقد اصلی وارد شده برکتاب که ناشی از ماهیت دائم التغییر فناوری های نوین در آموزش است، عدم گنجاندن برخی از دستاوردهای و نرم افزارهای جدید، حجم زیاد مطالب، فشردگی اطلاعات و بحث های نظری صرف بدون معرفی عملی فناوری های مطرح شده است. اما درکل کتاب ارزش علمی بالایی داشته و می تواند خلاصه ی مفید و جامعی از حیطه های مختلف کاربرد فناوری در آموزش و یادگیری زبان دوم ارائه دهد.

این پژوهش با هدف بررسی تاثیرات برنامه ریزی راهبردی، نوعی از برنامه ریزی قبل از انجام وظیفه، بر روی دقت و شیوایی شرکت کنند گان فارسی زبان در حال یادگیری زبان انگلیسی در سه سطح توانش پایین، متوسط و بالا طراحی و اجرا شد. نود شرکت کننده فارسی زبان درحال فراگیری انگلیسی به سه گروه برابر سطح پایین، سطح متوسط و سطح بالا تقسیم شدند، سپس کارکرد شفاهی آنان بر روی یک وظیفه روایتی بررسی و واکاوی شد. آزمون های t انجام شده بر روی داده ها نشان داد که شرکت کنندگان سطح زبانی متوسط، هم از نظر دقت و هم از نظر شیوایی، بیشترین بهره بری را از برنامه ریزی راهبردی بردند. اما شرکت کنندگان سطح زبانی پایین، هیچ بهری از دقت و شیوایی نبردند. شرکت کنندگان سطح زبانی بالای دارای زمان برنامه ریزی راهبردی، شیوایی فزونتری از خود نشان دادند. نتیجه این پژوهش آموزش زبان وظیفه محور، پیشنهاد هایی را برای شیوه آموزش زبان انگلیسی و نکته هایی برای پژوهش های بیشتر و گسترده تر ارائه داده است.

کتاب آموزش شاهدمحور زبان دوم، اولین مجموعه مطالعات تجربی مربوط به فراگیری زبان دوم (ISLA) است. این مطالعات توسط پژوهشگران مشهور بین المللی، با هدف انتقال پژوهش های آموزشی به کلاس درس و با استفاده از رویکردهای نظری ازجمله رویکردهای جامعه شناسی، روان شناسی، فرهنگی و شناختی انجام شده است.