بی عدالتی اجتماعی

در مقاله حاضر با استفاده از روش تاریخی و تکنیک تحلیل فرایند، به آزمون نظریه هونث در زمینه تحلیل نقش نیروهای اجتماعی- اقتصادی در وقوع انقلاب اسلامی ایران طی دهه های چهل و پنجاه پرداخته ایم. تحقق انقلاب ایران با توجه به این رویکرد نظری، به ناکامی شاه در اجرای برنامه مدرنیزاسیون برمی گردد که دارای ابعاد سکولاریسم، ناسیونالیسم و کاپیتالیسم بود. تحلیل داده های تاریخی با توجه به این نظریه نشان می دهد هم زمان با احساس تحقیر، اختلال در به رسمیت شناسی و انکار و بی عدالتی توسط برخی نیروهای اجتماعی، تحولی اساسی در رویکرد حوزه علمیه به سیاست شکل گرفت. گرایش روحانیون به سمت جامعه پذیریِ استحاله گرایانه این امکان را فراهم آورد تا آنان بتوانند به شکل مؤثری طبقات اجتماعی مختلف را علیه رژیم شاه بسیج کنند. روحانیون درنتیجه اجرای طرح سکولاریسم در زمره گروه هایی قرار گرفتند که تحقیر شده بودند. احزاب سیاسی و ناراضیانِ طبقه متوسط شهری اعم از دانشگاهیان، نویسندگان و روشن فکران چپ به دلیل تأکید رژیم بر ناسیونالیسم شاهنشاهی دچار اختلال در به رسمیت شناسی شدند. انگیزه براندازی رژیم برای این گروه از نیروها بیشتر وجه اجتماعی داشت؛ اما انقلاب اسلامی در ایران تابع نقش نیروهای اقتصادی نیز بود. بازاریان سنتی، مهاجران و حاشیه نشینان شهری بازندگان طرح مدرنیزاسیون بودند. این گروه برنامه کاپیتالیسمشاه را ناعادلانه و به ضرر خود می دانستند؛ به همین دلیل با پیوستن به ائتلاف روحانیون، انقلاب 1357 در ایران به وقوع پیوست. براساس نتایج این تحقیق، به رسمیت شناسی یکی از مهم ترین عوامل ایجاد گروه های ناراضی است که امکان بسیج توده ها را علیه قدرت فراهم می کند.

هدف: نویسندگان در این پژوهش، نقش «باورهای دینی» را در تقویت و اعتلای فرهنگ ایثار، با وجود بی عدالتی های اجتماعی بررسی کرده و در صدد یافتن پاسخی علمی به این پرسش بوده اند که آیا باورهای دینی می توانند رابطه میان بی عدالتی های اجتماعی و تضعیف فرهنگ ایثار راتعدیل کنند. روش : روش پژوهش، توصیفی- پیمایشی و جامعه آماری، دانشجویان دانشگاه شهید باهنر کرمان بود. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه طبقه بندی و برای تحلیل آنها از نرم افزار آماری اسمارت پی.ال.اس. استفاده شد. یافته ها:</span> </strong>«بی عدالتی های اجتماعی» و «باورهای دینی»، متغیّرهای برون زایی اند که توانسته اند بخشی از «فرهنگ ایثار» را پوشش دهند؛ بنابر این، رابطه «بی عدالتی های اجتماعی» با «فرهنگ ایثار» رابطه ای منفی و رابطه «باورهای دینی» و «فرهنگ ایثار» رابطه ای مثبت است. نتیجه گیری: نتایج حاصل از پژوهش، در بر گیرنده اثبات سه فرضیه بود: نخست، میان بی عدالتی های اجتماعی و تضعیف فرهنگ ایثار، رابطه مستقیم وجود دارد؛ دوم، بین باورهای دینی و اعتلای فرهنگ ایثار، رابطه معناداری مشاهده می شود؛ سوم، در صورت بروز بی عدالتی های اجتماعی، باورهای دینی و پیش انگاره های دینی با ایفای نقش تعدیل گر، موجب تقویت و اعتلای فرهنگ ایثار در جامعه می شوند.