وب سایت کتابخانه های دانشگاهی

این پژوهش به مطالعه وضعیت اشتراک دانش و مدیریت وب سایت کتابخانه مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران می پردازد. روش پژوهش پیمایشی-توصیفی و ابزار پژوهش پرسشنامه است. جامعه پژوهش، کارکنان و دست اندرکاران وب سایت کتابخانه مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران -بیشتر دانش آموختگان رشته کتابداری واطلاع رسانی هستند- که روی وب سایت کار می کنند یا نظر می دهند. یافته های حاصل از پژوهش حاکی از آن است که اشتراک دانش و عوامل موثر بر آن (شامل عوامل انسانی، سازمانی و فناوری اطلاعات) در جامعه مورد مطالعه وضعیت مطلوبی دارد. یافته ها نشان دهنده آن است که از میان سه عامل فوق، عامل سازمانی نسبت به سایر عوامل مانع بیشتری بر اشتراک دانش هستند. مدیریت وب سایت کتابخانه ها وضعیت مطلوبی ندارد و مدیریت وب سایت، توسط کتابخانه تنها محدود به بخش محتوایی است و سایر بخش های فنی و ساختاری سایت توسط فناوری اطلاعات دانشگاه اداره می شوند. قابلیت و مهارت کارکنان که می تواند برای کار با وب سایت نقش موثری در اشتراک دانش آن ها داشته باشد، وضعیت مناسبی ندارد، به ویژه در بخش های ساختاری و فنی وب سایت و کارکنان مهارت بیشتری برای کار با بخش مجتوایی وب سایت دارند. در مجموع می توان گفت با اینکه اشتراک دانش وضعیت خوبی میان کارکنان وب سایت کتابخانه مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران دارد، اما اشتراک دانش و مدیریت منسجم، پویا و کارآمد وب سایت حاکم نیست.

هدف از این پژوهش، آگاهی از دیدگاه کاربران نسبت به قابلیت درک و پیش بینی-پذیری برچسب های بکار رفته برای بازنمون مقوله های اطلاعاتی (منوها) در وب سایت کتابخانه های دانشگاهی ایران است. در این راستا، 10 وب سایت کتابخانه های مرکزی دانشگاه های برتر ایران توسط 30 نفر دانشجویان ارشد و دکتری رشته های غیر کتابداری مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور از روش مکاشفه ای و مصاحبه نیمه ساختار یافته برای گردآوری اطلاعات استفاده شد. نتایج نشان داد برچسب های بکار رفته در بیشتر موارد برای کاربران پیش بینی پذیر نیستند و کاربران برداشت های متفاوتی از این برچسب ها دارند. این امر کاربران را در مکان یابی اقلام مورد نظر و دسترسی به اطلاعات با تردید مواجه می کند. مصاحبه با کاربران نیز این یافته ها را تأیید کرد. در پایان با توجه به درک و نظر کاربران، برچسب های مناسب برای توصیف مقوله های اطلاعاتی شناسایی و پیشنهاد شد.

هدف: هدف این پژوهش، آگاهی یافتن از دیدگاه کاربران نسبت به تأثیر عمق منو (لایه های منو) بر قابلیت پیش بینی پذیری و گم شدگی آن ها در دسترسی به اطلاعات در وب سایت های کتابخانه ای است. روش: روش مورد نظر ترکیبی (مکاشفه ای و مصاحبه نیمه ساختار یافته) است و جامعه پژوهشی را دو گروه، وب سایت کتابخانه های مرکزی دانشگاه های ایران و دانشجویان غیر کتابداری ارشد و دکتری دانشگاه فردوسی مشهد تشکیل می دهد. برای انتخاب نمونه از گروه اول، وب سایت کتابخانه های مرکزی 10 دانشگاه برتر ایران بر اساس معیارهای رتبه بندی دانشگاه ها و برای انتخاب نمونه از گروه دوم، 30 دانشجوی ارشد و دکتری رشته غیر کتابداری دانشگاه فردوسی مشهد بر اساس اصل دسترس-پذیری انتخاب شدند. اطلاعات مورد نیاز نیز با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته و مصاحبه نیمه ساختار یافته گردآوری شد. یافته ها: نتایج به دست آمده نشان داد، عمق سازمان دهی زمانی بر کاهش پیش بینی پذیری و افزایش گم شدگی یا صرف زمان بیشتر برای پیدا کردن اقلام از منو تأثیرگذار است که افزون بر استفاده از لایه های زیاد، اقلام نیز به درستی دسته بندی نشده باشند و از برچسب های خود توصیف و قابل درک نیز برخوردار نباشند.

هدف: هدف این پژوهش، آگاهی از دیدگاه کاربران درباره چگونگی سازماندهی (دسته بندی) اطلاعات در وب سایت کتابخانه های دانشگاهی ایران [1] (IALW)  از نظر میزان همخوان بودن دسته بندی اطلاعات با منطق کاربران به منظور شناسایی دسته بندی مناسب و همخوان با منطق آنهاست. جامعه و روش بررسی: جامعه پژوهش حاضر را دو گروه وب سایت کتابخانه های مرکزی دانشگاه های برتر ایران و دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی مشهد تشکیل می دهد. رویکرد پژوهش حاضر، ترکیبی (کمّی و کیفی) است و برای گردآوری داده ها از سه شیوه مکاشفه ای، مرتب سازی کارتها و مصاحبه نیمه ساختار یافته، استفاده شده است. یافته ها: یافته های به دست آمده نشان می دهد سازماندهی اطلاعات موجود در وب سایت کتابخانه های دانشگاهی ایران در نیمی از موارد از منطق کاربران پیروی نمی کند؛ به این معنا که محل قرارگیری اقلام با منطق کاربران همخوان نیست، به طوری که آنها در پیدا کردن اقلام از وب سایت با مشکل مواجه می شوند. مصاحبه با 8 نفر از آزمودنیها نیز این یافته ها را تأیید کرد. در پایان، با استفاده از روش مرتب سازی کارتها، چگونگی سازماندهی منطقی اقلام توسط کاربران شناسایی و براساس آن الگوی پیشنهادی برای سازماندهی اقلام اطلاعاتی وب سایتها ارائه شد.  نتایج: ارائه الگوی پیشنهادی برای سازماندهی اطلاعات در IALW مطابق با درک کاربران.

هدف : این پژوهش در پی سنجش کیفیت محتوایی درونی و بیرونی، و پشتیبانی وب سایت کتابخانه های دانشگاه های دولتی ایران است. روش : پ ژوهش از نوع کاربردی است و به روش توصیفی -پیمایشی انجام شده است. ابزار گردآوری داده ها عبارت است از سیاهه ارزیابی معتبری که در مرحله پیش آزمون، روایی و پایایی آن از طریق بررسی متون و پژوهشهای مشابه، مشورت با صاحب نظران و مقایسه با وب سایت کتابخانه های 5 دانشگاه خارجی سنجیده شد. جامعه پژوهش حاضر شامل وب سایت کتابخانه های دانشگاهی ایران می باشد. از میان آنها 27 دانشگاه دارای وب سایت کتابخانه هستند که در این پژوهش بررسی شدند. یافته : یافته های پژوهش نشان داد وب سایت کتابخانه های دانشگاهی ایران در کل 74/39% عناصر محتوای درونی، 98/32% عناصر محتوای بیرونی و 27/53% عناصر پشتیبانی و به طور میانگین 01/40% معیارهای وب سایت کتابخانه های دانشگاهی را رعایت کرده اند. به طور کلی، تعداد 3 دانشگاه (11%) بیش از 50% معیارهای موجود در سیاهه بررسی (شامل معیارهای محتوای درونی، محتوای بیرونی و پشتیبانی) را در طراحی خود لحاظ کرده بودند. وب سایت کتابخانه های دانشگاه های فردوسی (61)، شاهد (55)، و تهران (54) به ترتیب رتبه های اوّل تا سوم را به خود اختصاص داده اند. همچنین، وب سایت کتابخانه های دانشگاه های کشاورزی گرگان (20)، کاشان (17) و صنعت نفت آبادان (8) رتبه های 26 تا 28 را به خود اختصاص دادند. نتایج : در مجموع، وب سایتهای کتابخانه های دانشگاهی بررسی شده از لحاظ کیفیت درونی و بیرونی و پشتیبانی، وضعیت مطلوبی نداشتند.  

هدف: هدف پژوهش حاضر، ارزیابی وضعیت و خدمات میز مرجع مجازی در وب سایت کتابخانه های دانشگاه های دولتی است. روش پژوهش: روش پژوهش پیمایشی - ارزشیابی و نوع پژوهش کاربردی، با رویکرد کمی بوده است. جامعه آماری پژوهش شامل 90 وب سایت کتابخانه های دانشگاه های دولتی ایران می باشد که از سرویس رتبه بندی دانشگاه ها (فور آی سی یو) برگرفته شده است. اطلاعات هر وب سایت بر روی چک لیست محقق ساخته ای گردآوری و داده های آن جهت تجزیه و تحلیل، وارد نرم افزار اکسل شده و یافته ها در قالب جداول و نمودار ارائه شده است. یافته ها: یافته ها نشان داد که از ۹۰ دانشگاه مورد بررسی، ۲۲ دانشگاه در تهران و ۶۸ دانشگاه در شهرستان ها فعالیت می کنند. ۶۶/۷ درصد از این دانشگاه ها، پیوند مربوطه به کتابخانه را به صورت مستقیم و ۱۵ درصد نیز به صورت غیرمستقیم در صفحه اصلی وب سایت دانشگاه قرار داده اند. از ۹۰ سایت مورد بررسی، ۴۱ درصد دارای میز مرجع مجازی بودند و ۵۵ درصد نیز فاقد این لینک بودند. ۷۷ درصد از وب سایت های دارای میز مرجع مجازی از فرم وبی استفاده می کنند که دارای آیتم های محدودی هستند. در بین وب سایت های مورد بررسی، فقط ۱۱ مورد دارای خط مشی و سیاست های مدون و سوال های FAQ و... بوده است. نتیجه گیری: جمع بندی یافته ها حاکی از آن است که بسیاری از کتابخانه ها هر چند لینک مربوط به میز مرجع مجازی را در وب سایت خود قرار دادند، اما فعالیت های آنها چشمگیر نیست که بتواند انگیزه مراجعه های بعدی را در کاربران به وجود آورد. به طوری که از بین ۹۰ دانشگاه مورد بررسی فقط میز مرجع ۲ دانشگاه فعال بوده و به سؤال های پرسیده شده از سوی محققان پاسخ دادند.

هدف: پژوهش حاضر به منظور شناسایی میزان حضور مصداق های پشتیبان چارچوب سواد اطلاعاتی در وب سایت کتابخانه های دانشگاه های برتر ایران در مقایسه با وب سایت کتابخانه های دانشگاه های برتر جهان انجام پذیرفت همچنین میزان آشنایی دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه فردوسی مشهد از مصداق ها و میزان ضرورت و کاربرد این مصداق ها از دید آنان مورد بررسی قرار گرفت. روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و به روش ارزیابانه و پیمایشی صورت پذیرفت. شیوه نمونه گیری هدفمندو نمونه شامل 10 وب سایت کتابخانه ای دانشگاه های برتر ایران و 10 وب سایت از کتابخانه های دانشگاه های برتر جهان است. در بررسی رویکرد دانشجویان، تمام دانشجویان تحصیلات تکمیلی علم اطلاعات و دانش شناسی به روش سرشماری مورد پیمایش قرار گرفت. ابزارهای گردآوری اطلاعات سیاهه وارسی و پرسشنامه پژوهشگر ساخته است. یافته ها: 48 مصداق پشتیبان سواد اطلاعاتی شناسایی و بر پایه چارچوب سواد اطلاعاتی 2016 دسته بندی شد. بر اساس یافته های به دست آمده، درصد فراوانی حضور مصداق های پشتیبان سواد اطلاعاتی در وب سایت های کتابخانه های دانشگاه های برتر جهان بیشتر از ایران است. وب سایت کتابخانه دانشگاه های واشنگتن و پنسیلوانیا (75 درصد) در رتبه نخست و وب سایت کتابخانه دانشگاه صنعتی اصفهان (23 درصد) در آخرین رتبه قرار گرفتند. یافته ها نشان داد در چارچوبی که آشنایی دانشجویان کم است، میزان استفاده از آن نیز کاهش می یابد و این دو بر ضرورت حضور آن از دید دانشجویان تأثیرگذار است. همچنین مصداق های چارچوب جستجو به عنوان اکتشاف راهبردی بیشترین میزان آشنایی (میانگین 67/3)، ضرورت (میانگین 15/4) و استفاده (میانگین 79/2) را به خود اختصاص داد. اصالت: پژوهش براساس چارچوب سواد اطلاعاتی 2016 تدوین شده است.