لندفرم های ژئومورفولوژیکی

تعیین جهات مناسب برای توسعه شهری از جمله دغدغه های برنامه ریزان شهری بوده است. ژئومورفولوژیست ها نیز یکی از راهکارها دخالت خود در برنامه ریزی شهری را تعیین جهات توسعه شهر بر اساس یافته های ژئومورفولوژیک می دانند. در این پژوهش سعی شده است که تاثیرات لندفرم های ژئومورفولوژیکی در جهات جغرافیایی گسترش فیزیکی شهر داراب مورد بررسی قرار گیرد. برای رسیدن به هدف پژوهش، داده های اولیه و ثانویه از محدوده مورد مطالعه تهیه و سپس از طریق نرم افزار تحلیل شده اند. تحلیل ها نشان می دهند که اگر چه زیربنای داراب و پیرامون را مخروط افکنه ها تشکیل می دهند، اما این اشکال از نظر مساحت، شیب، اندازه دانه رسوبی تشکیل دهنده ساختمان آنها مورفولوژی سطحی و توانمندی های کشاورزی با یکدیگر متفاوت است. همچنین با توجه به تاثیر لندفرم های ژئومورفولوژیکی، اولویت جهات گسترش شهر به ترتیب میزان اهمیت شامل: 1- جهت جغرافیایی جنوب شرقی (شیب مناسب زمین به منظور دفع آب های سطحی و فاضلاب شهری، عدم وجود فرایندهای دامنه ای فعال، قابلیت کنترل مخاطره سیلاب)؛ 2- جهت جغرافیایی غرب و جنوب غرب (دارا بودن حداقل درجه مخاطرات طبیعی، شیب مناسب)؛ 3- جهت جغرافیایی شمال غرب (تشدید حرکات توده ای و شیب)؛ 4- جهت جغرافیایی جنوب (وجود زمین های مرغوب کشاورزی، وجود دشت سیلابی و مشکل دفع فاضلاب و آب های سطحی مناسب) می باشد.

لندفرم ها ، عارضه های ژئومورفولوژیکی هستند ک ه ب ا توج ه ب ه درک و شناخت انسان دارای ارزش های علمی، فرهنگی- تاریخی، زیبایی شناختی و اجتماعی- اقتصادی می باشند. با توجه به گستردگی این گونه عوارض طبیعی در کشور، می توان از پتانسیل موجود در جهت توسعه گردشگری استفاده کرد. از این رو، در مقاله حاضر، لندفرم های ژئومورفولوژیکی منطقه جنوب غربی شهرستان گناباد (به عنوان برخوردارترین منطقه شهرستان به لحاظ پتانسیل های گردشگری) شناسایی شده و وضعیت توانمندی و قابلیت ژئومورفوتوریستی آن ها مورد ارزیابی قرار گرفت. برای تشریح لندفرم های ژئومورفولوژیکی این منطقه از تصاویر ماهواره ای، نقشه های زمین شناسی، توپوگرافی و داده های حاصل از بازدیدهای میدانی استفاده شده است و میزان قابلیت و توانمندی ژئومورفوتوریستی این لندفرم ها با استفاده از دو روش پرالونگ و کوچین، مورد ارزیابی قرار گرفت. براین اساس، شش لندفرم ژئومورفولوژیکی در محدوده مورد مطالعه شناسایی شد؛ کوهستان و صفه درب صوفه، آبشار درب صوفه، صخره پرتگاه های کارستی تک زو و آبشار تک زو، منطقه خانیک و کلاته نو. نتایج حاصل از رتبه بندی در هر دو روش پرالونگ و کوچین نشان داد که لندفرم کوهستان درب صوفه گناباد، مهمترین لندفرم ژئومورفوتوریستی جنوب غرب شهرستان گنابا د می باشد. به عبارت دیگر در سرمایه گذاری گردشگری در منطقه، لندفرم کوهستان درب صوفه باید در اولویت اهداف توسعه ای قرارگیرد. لندفرم های صخره پرتگاه های کارستی تک زو، آبشار درب صوفه، آبشار تک زو، خانیک و کلاته نو به ترتیب در اولویت های بعدی توسعه گردشگری قرار دارند.

در این مقاله لندفرم های ژئومورفولوژیکی منطقه داراب شناسایی شده و وضعیت توانمندی و قابلیت ژئومورفوتوریستی آن ها مورد ارزیابی قرار گرفته است. برای تشریح لندفرم های ژئومورفولوژیکی شهرستان داراب از تصاویر ماهواره ای، نقشه های زمین شناسی، توپوگرافی و داده های حاصل از بازدیدهای میدانی استفاده شده و میزان قابلیت و توانمندی ژئومورفوتوریستی این لندفرم ها براساس روش پرالونگ مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج به دست آمده نشان داد که شش لندفرم ژئومورفولوژیکی در محدوده مورد مطالعه وجود دارد. این لندفرم ها براساس امتیاز دهی در روش پرالونگ رتبه بندی شدند. بر این اساس لندفرم گنبد نمکی دارابگرد به علت ارزش باستان شناسی، سابقه تاریخی و چشم اندازهای زیبای طبیعی پیرامون آن به علت کسب بالاترین امتیاز، با اهمیت ترین لندفرم ژئومورفوتوریستی منطقه داراب ارزیابی شده است.