زنجیره ارزش پورتر

در محیط کنونی کسب و کار، سازمان ها در یک وضعیت رقابتی و پیچیده متأثر از عوامل متعدد نظیر جهانی شدن، توسعه تکنولوژیکی و سرعت فزاینده انتشار تکنولوژی های جدید قرار گرفته اند و برای بقا و پیشرفت خود باید متفاوت از قبل عمل کنند؛ به ویژه، باید به دنبال منابع جدید مزیت رقابتی باشند. از این رو طی سال های اخیر، مزیت رقابتی در مرکز بحث استراتژی های رقابتی قرار گرفته و بحث های زیادی درباره آن مطرح شده است. مسئله ای که دارای اهمیت زیادی می باشد این است که کدامیک از منابع سازمان می توانند به ایجاد مزیت رقابتی منجر شوند. هدف اصلی این مقاله، ارائه چارچوبی است که قادر باشد منابع سازمان را بر اساس الگویی استاندارد طبقه بندی کرده و مشخص نماید که سازمان در کدام منابع دارای مزیت رقابتی می باشد. به این منظور از معیارهای استاندارد کسب مزیت رقابتی و همچنین زنجیره ارزش پورتر بهره گرفته شده است. این چارچوب می تواند به کلیه سازمان هایی که در فضای رقابتی فعالیت می کنند کمک زیادی نماید. نتایج پیاده سازی چارچوب مذکور در یک شرکت طراحی و پیاده سازی نرم افزار به عنوان مطالعه موردی بررسی گردیده است.

هدف این مطالعه تحلیل فعالیت های مولفه های اصلی در زنجیره ارزش صنعت مرغ در استان آذربایجان شرقی بود. زنجیره ارزش صنعت مرغ شامل پنج مولفه کارخانجات تولید خوراک طیور، مزارع مرغ مادر، جوجه کشی، مزارع مرغ تخمگذار و مزارع مرغ گوشتی بود. جامعه آماری این مطالعه 63 نفر از کارشناسان، متخصصان و خبرگان صنعت مرغ بود. با توجه به تعداد محدود جامعه آماری از روش سرشماری برای گردآوری داده ها استفاده شد. داده ها از طریق پرسشنامه در سال 1400 جمع آوری شد، میزان روایی از طریق پانلی از اساتید و کارشناسان صنعت مرغ مورد تایید قرار گرفت و پایایی ابزار از طریق پایلوت تست مورد بررسی قرار گرفت. ضریب کرونباخ الفا از 701/0 تا 833/0 بدست آمد که بیانگر پایایی قابل قبول و خوب است. برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS 22 و SmartPLS 3 استفاده شد. بر اساس یافته های تحلیل مسیر زنجیره ارزش مرغ، تنها بین مولفه کارخانه های تولید خوراک طیور با مزارع مرغ تخمگذار (020/0=ρ، 250/0=β) و همچنین بین مولفه واحد جوجه کشی با مزارع پرورش تخمگذار (004/0=ρ، 365/0=β) رابطه مستقیم، مثبت و معناداری وجود دارد. بنابراین تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش مرغ نشان داد که مولفه مزارع مرغ گوشتی به طور معنادار و اثربخش نمی تواند نقش موثری را در تولید مرغ گوشتی در سطح استان ایفا نماید چرا که دو مولفه (کارخانجات تولید خوراک طیور (992/0=ρ، 001/0=β) و واحد جوجه کشی (090/0=ρ، 275/0=β) زنجیره ارزش صنعت مرغ، نتوانستند ارتباط معناداری را با مولفه مزارع مرغ گوشتی ایجاد نمایند؛ بنابراین با توجه به مهمترین ضعف های این دو مولفه (ضعف در انجام دادن کنترل کیفیت و سالم بودن خوراک طیور توسط متصدیان با مقدار (241/0) و دانش ناکافی و تدارکات ضعیف برای ارسال به موقع جوجه ها از اتاق نگهداری به بخش پرورش به مقدار (228/0)) پیشنهاد می گردد سازمان دامپزشکی، اتحادیه و تعاونی مرغداران ضمن تقویت نظارت بر کیفیت دان تولید شده در کارخانجات تولید خوراک طیور، مشوق ها و حمایت هایی را برای اهمیت دادن به کنترل کیفیت غذایی و بهداشتی خوراک طیور طراحی و اجرا نمایند و همچنین، تسهیلات مالی و آموزشی لازم برای حمایت از فرایند تولید در اختیار بازیگران زنجیره ارزش صنعت مرغ استان قرار دهد.  

هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی و بررسی فناوری و شناسایی چالش ها و گلوگاه های فناوری صنعت کانی غیرفلزی در محدوده شهرک های صنعتی استان خراسان جنوبی با استفاده از روش زنجیره ارزش پورتر است. دلیل انتخاب این روش برای ارزیابی فناوری این صنعت جامع بودن آن در بررسی حلقه های زنجیره ارزش صنایع و کسب و کارها می باشد. سرعت استفاده از این روش یکی دیگر از مواردی است که با توجه به وجود محدودیت زمانی دلیل انتخاب آن بوده است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و از نوع کاربردی است. جامعه آماری پژوهش شامل 30 نفر از خبرگان و متخصصان صنعت کانی غیرفلزی فعال در واحدهای صنعتی استان خراسان جنوبی بوده است که به صورت تصادفی انتخاب شده اند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته شامل 9 سوال بر اساس طیف لیکرت بوده است. از بین این 30 پرسشنامه توزیع شده با وجود پیگیری های محقق و بازدید میدانی از تعدادی از واحدهای صنعتی مربوطه و مصاحبه با تعدادی از این فعالین صنعتی، 17 پرسشنامه تکمیل شده است. بر اساس این پرسشنامه ها نتایج حاکی از آن است که دو حلقه توسعه تکنولوژی و تدارکات (لجستیک) ورودی به عنوان حلقه های معیوب زنجیره ارزش شناسایی شده اند. بنابراین، با تمرکز بر رفع مشکلات این دو حلقه، می توان گامی مؤثر در جهت ارتقای صنعت کانی غیرفلزی خراسان جنوبی برداشت. در نهایت پیشنهاداتی جهت رفع این موانع و گلوگاه ها پیشنهاد شده است. از نتایج این پژوهش می توان در سیاست گذاری های حوزه صنعت استفاده کرد. همچنین این پژوهش می تواند زمینه ساز انجام پژوهش های بعدی در حوزه های صنعتی دیگر و در محدوده های جغرافیایی جدید و با استفاده از روش های به روز تر و بهتر باشد.