توسل به انبیا

توسّل از معارف مهم و عقاید اصلی در دین مبین اسلام است که به معنای جست وجوی وسیله ای برای تقرّب به خداوند متعال به کارمی رود و در آیه 35 سوره مائده قرآن کریم بدان امر شده است. وسیله، آن چیزی است که متوسّل شونده با توسّل به آن، به مقصود خود دست می یابد. با این حال، این که به چه چیز یا کسی می توان متوسّل شد، از مباحث اختلافی بین تسنّن و تشیّع است که در این نوشتار، هر دو دیدگاه به صورت مقایسه ای مورد بررسی قرار می گیرد. در این مقاله تفسیر المنار به عنوان نماینده تفکر اهل سنّت و تفسیر المیزان به عنوان نماینده دیدگاه شیعه انتخاب شده و تشابه و تفاوت این دو بررسی می گردد. هردو مفسّر توسّل به خدا، قرآن و اعمال صالح را مشروع می دانند؛ اما نویسنده المنار، توسّل به انبیا، اولیا و صالحان را بعد از حیات مطلقا مردود؛ و در زمان حیات، توسّل به دعای ایشان را مشروع می داند. هرچند گاهی همین نظر را نیز نفی و نقض می کند. وی توسّل به ذات مقدس ایشان را نیز به دلایلی از جمله تنافی با توحید نمی پذیرد؛ اما علامه طباطبایی عدم تنافی آن را با توحید اثبات می کند.