اسیران

یکی از تدابیر مهمی که در تاریخ ایران باستان نزد فرمانروایان متداول بوده است، کوچاندن اقوامِ سرکش و اسیران جنگی از منطقه ای به منطقه دیگر بوده است، سیاستی که بارها در ایران باستان و به روزگار شهریاران ساسانی به کار گرفته شده است. بر این اساس از مسائل مهم مورد بررسی در این پژوهش آن است که دریابیم ساسانیان به چه دلایل و در پی چه اهداف مهمی اقدام به جابه جایی اقوام سرکش، یاغی و هم چنین اسیران نموده اند؟واینکه  نتایج انتقال اسیران و اسکان دادن اجباری آنهاچه بوده است؟ . بدین روی در پاسخ به مسائل مزبور با بررسی منابع مکتوب و مطالعات مبتنی بر متون تاریخی و با بهره گیری از شیوه پژوهش های تاریخی و رهیافت توصیفی-تحلیلی،  نتایج حاصله از تحقیقات عبارت است از این که با کوچاندن برخی اقوام از خاستگاه اصلی به مناطق دیگر دردسرها و آشوب هایی که این اقوام و طوایف در سکونتگاه اولیه خویش برای حکومت و مناطق اطراف پدید می آوردند، از بین می رفت. از سویی در برخی موارد ساسانیان با سیاست کوچاندن شماری از اقوامِ مغلوب و هم چنین اسیرانی که در جنگ ها می گرفتند، سعی در «رفع کمبود نیروی انسانی» و هم چنین «تغییر در ترکیب جمعیت شهرها» داشتند و گاهی نیز به منظور «بهره بری از توان و مهارت های اسیران» برخی کوچ دادنهای اجباری در دوران ساسانی الزام آور بوده استآور . با این حال یکی از دلایل اصلی کوچاندن این افراد برای «دفاع از سرحدات» بود؛ بدین منظور ساسانیان به منظوردفاع از مرزها یکی از راهکارهای مهم و موثر را سکونت اسیران و خاندان های جنگاور و مغلوبه(متخاصم) در مناطق مرزی برای دفاع از قلمرو در برابر مهاجمان می دانستند.

طی سه جنگ آغازین صلیبی،علاوه بر نیروهای نظامی تعداد زیادی از افراد غیرنظامی مانند زنان وکودکان به عنوان برده به تملک نیروهای مسلمان ومسیحی درآمدند. مورخان مسلمان ومسیحی ضمن بیان رویدادهای تاریخی بعضا این رفتار در قبال اسیران را مورد قضاوت اخلاقی قرارداده اند.این پژوهش سعی دارد دیدگاه اخلاقی ابن اثیر وفوشیه شارتری را به عنوان افرادی که هم تحصیلات دینی داشته وهم از مورخان مهم جنگهای صلیبی بودند را مورد بررسی قراردهد.بر اساس یافته های این پژوهش،هر مورخ از همکیشان خود دفاع کرده اما در مورد رفتار سپاهیان با اسیران غیرنظامی عموما دیدگاهی انتقادی داشتند.انتقاد ابن اثیر در مورد عملکرد امیران مسلمان با اسیران،در کنار غالب نگاه دینی،جنبه های وجدانی نیز داشت.اما انتقاد وجدانی نسبت به آزار اسیران در کتاب شارتری،کمتر دیده شده وبیشتر جانبداری دینی بر قضاوت عادلانه اخلاقی سایه افکنده است.روش پژوهش در این مقاله تاریخی بوده ونویسنده پس از بیان زمینه ها ورخدادهای تاریخی،بر اساس نوع بیان مورخان یاد شده در مورد قضاوت های ضمنی وصراحت جانبداری یا انتقاد از وقایعی که کنش گران تاریخی انجام داده اند به توصیف وتحلیل ذهنیت اخلاقی علما-مورخان مسلمان ومسیحی پرداخته است.