طرد اجتماعی و شهرداری

بی خانمانی، معلول زنجیره ای از مسائل ساختاری است. در این میان حکمرانی شهری در بسیاری از شهرهای جهان به ارائه خدمات حمایتی برای کاهش آسیب های این گروه از افراد مبادرت می کند. در تهرانِ معاصر نیز سابقه ارائه خدمات به افراد بی خانمان قابل ردیابی است. بر این اساس ارزیابی سیاست های کاهش آسیب نظیر اقامتگاه های موقت که در قالب گرمخانه یا مددسرا شناخته می شود، امری ضروری است. یافته های این پژوهش که از طریق مصاحبه کیفی عمیق و مشاهده های میدانی از چهار گرمخانه زنان شهر تهران انجام شده است نشان می دهد که گرمخانه ها به موازات ارائه خدمات گوناگون به زنان بی سرپناه، بهنجارسازی آنها را نیز صورت می دهد. سیاست های انضباطی رایج در گرمخانه ها که در بسیاری از موارد در ضدیت با سبک زندگی افراد بی خانمان قرار دارد، سبب ساز مجموعه ای از چالش ها و منازعات قدرت می گردد و خود در فرایندی پارادوکسیکال می تواند به جای ادغام زنان بی خانمان سبب ساز طرد آنها شود. در این میان سیاست شهرداری تهران مبنی بر برون سپاری ارائه خدمات اجتماعی در حوزه بی خانمانی به بخش خصوصی، منجر به بی ثبات کاری و تولید نارضایتی در میان کارکنان وابسته به شرکت های پیمان کاری شاغل در گرمخانه ها شده است که این امر خود به تشدید منازعات و چالش ها در داخل مددسراها دامن زده است. یافته ها در مجموع نشان می دهد که گرمخانه های زنان با گستره ای از چالش ها در حوزه های گوناگون نظیر خدمات دهی به مددجویان، چالش های فراسازمانی، وضعیت شغلی پرسنل، چالش های فضای اجتماعی، چالش های مدیریتی و چالش های مرتبط با قشربندی مددجویان دست به گریبان است. در انتها راهکارهایی در راستای ارتقای کیفیت خدمات دهی در گرمخانه ها ارائه شده است.