سیاست گذاری جمعیتی

افزایش سن ازدواج به عنوان شاخصی تاثیر گذار بر تاخیر در تشکیل خانواده و کاهش باروری از اهمیت ویژه ای برخودار است. از آنجا که افزایش سن ازدواج از عوامل متعددی تاثیر می پذیرد، رتبه بندی این عوامل می تواند در سیاست گذاری-های هدفمند نقش آفرین باشد. در مقاله حاضر از روش تحلیل سلسله مراتبی و مصاحبه با خبرگان به منظور رتبه بندی عوامل تاثیرگذار بر افزایش سن ازدواج استفاده شده است. بدین منظور، پرسشنامه خبره طراحی و توسط 11نفر از خبرگان علمی تکمیل شد. یافته ها نشان داد که شاخص کاهش ارزش ازدواج، کم رنگ شدن اعتقادات مذهبی و توانمند بودن زنان به ترتیب اثرگذارترین شاخص ها و گسترش ارتباط دوستی پسران و دختران قبل از ازدواج، گسترش فیلم های شبکه های خانگی، سینمایی و دغدغه تامین مسکن مناسب به ترتیب مهم ترین زیر شاخص های موثر بر افزایش سن ازدواج جوانان از دیدگاه خبرگان علمی محسوب می شوند. پیشنهادات سیاستی حاکی از این است که سیاستگذاری ها وبرنامه ریزی های اثرگذار مشوق ازدواج با هدف ایجاد نگرش مثبت در امر ازدواج از طریق پویش های رسانه ای برای ازدواج از یک سو و بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی جوانان برای رسیدن به یک نتیجه مطلوب در سیاستگذاری های جمعیتی از سوی دیگر می توانند توامان راهکاری تاثیر گذار بر فراهم سازی ازدواج به موقع باشد.

مقابله با باروری پایین نیازمند شناخت قصد فرزندآوری است. این پژوهش عوامل و دلایل مرتبط با قصد بی فرزندی را با استفاده از داده های پیمایش باروری و ازدواج سال 1397 شهر همدان (2002 زن 15-35 ساله همسردار ساکن در خانوارهای معمولی=n) بررسی می کند. بر اساس یافته ها، 3.7 درصد از کل نمونه قصد بی فرزندی داشته اند. در میان آنها حدود 77 درصد به ترتیب نگرانی از آینده فرزندان و مشکلات اقتصادی را دلیل اصلی نخواستن بچه عنوان کردند. نتایج تحلیل چندمتغیره رگرسیون لاجستیک نشان داد که نگرش منفی به پیامدهای فرزندآوری، عدم رضایت در تقسیم جنسیتی کارِ خانه، تحصیلات بالاتر از دیپلم و اشتغال به کار زنان، با احتمال بیشتر قصد بی فرزندی رابطه دارد؛ به طوری که پس از کنترل سایر متغیرها، زنان دارای نگرش منفی به فرزندآوری، 3.4 برابر زنان دارای نگرش مثبت احتمال قصد بی فرزندی داشتند. زنان ناراضی از تقسیم کار خانه نیز، 2.3 برابر زنان راضی احتمال قصد بی فرزندی داشتند. یافته ها نشان داد که قصد فرزندآوری، به عنوان عامل بلافصل رفتار باروری، متأثر از نگرش به پیامدهای فرزندآوری و رضایتمندی زنان از میزان مشارکت همسران در کارهای خانه است. بنابراین، سیاست گذاری جمعیتی در جهت افزایش باروری در ایران، نیازمند توجه به رفع هرگونه تعارض بین فرزندآوری، اشتغال و تحصیلات زنان است.