کتاب های نگارش فارسی

در پژوهش حاضر، تمرین های واژه آموزی کتاب های نگارش فارسی دوره دوم ابتدایی بر اساس طبقه بندی واژگانی مطالعه شده اند. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی انجام یافته است. ابتدا، تمرین های واژه آموزی کتاب ها در زیرمقوله های مختلفِ طبقه بندی دانش واژگانی قرار داده شد تا فراوانی و میانگین درصد آنها مشخص گردد. سپس، برای تحلیل داده ها از نرم افزار اِس. پی. اِس. اِس استفاده شد. نتایج تحلیل آمار توصیفی نشان می دهد که در هر سه کتاب نگارش فارسی، تمرین های مرتبط با بعد صورت نوشتاری از فراوانی حداکثری برخوردار هستند، درحالی که ابعاد دیگر دانش واژگانی، نظیر همایی واژه ها، دارای فراوانی حداقلی هستند. همچنین، اختصاص ۸۰ درصد از تمرین های صریح واژه آموزی به فعالیت های واژگانی دریافتی در مقایسه با تنها ۲۰ درصد تمرین های تولیدی، نامتوازن بودن طراحی تمرین ها در کتاب های نگارش فارسی را نشان می دهد؛ درصورتی که این کتاب ها برای آموزش مهارت نوشتن تدوین شده ا ند که یک مهارت تولیدی است. طبق نتایج آمار استنباطی، بین ابعاد مختلف دانش واژگانی تمرین های واژه آموزی کتاب های نگارش فارسی در سه پایه تحصیلی دوره دوم ابتدایی تفاوت معناداری وجود ندارد؛ درصورتی که تفاوت بین نوع تمرین های این کتاب ها به لحاظ آماری معنادار است. پیشنهاد می شود تمرین های واژه آموزی کتاب های درسی پیکره بنیاد باشند. همچنین، ابعاد مختلف دانش واژگانی در تمرین های متنوع دریافتی و تولیدی کتاب ها نمود پیدا کنند تا دانش آموزان به دفعات متعدد در معرض یک واژه قرار گیرند، زیرا تکرار واژه، عامل مهمی در یادسپاری واژه های زبان است. یافته ها و نتایج پژوهش حاضر، افزون بر کارآمدبودن در طراحی و تدوین کتاب های درسی، در حوزه تدریس نیز می توانند برای معلمان مفید باشند.

پیشینه و اهداف: در پژوهش حاضر، به مطالعه تمرین های نوشتاری کتاب های نگارش فارسی پایه های چهارم و پنجم ابتدایی پرداخته شده است. روش ها : ابتدا فعالیت های نوشتاری در 15 زیرمقوله مختلف دو نوع عمده تمرین های دریافتی و تولیدی طبقه بندی شد. سپس فراوانی و درصد رخداد تمرین ها در کتاب های درسی برای بررسی و تحلیل مشخص گردید. بنابراین این پژوهش به صورت توصیفی-تحلیلی انجام یافته است. یافته ها: بررسی داده ها نشان داد که 43/69 درصد از تمرین های کتاب های نگارش فارسی به تمرین های از نوع دریافتی اختصاص یافته است؛ درصورتی که این کتاب ها برای آموزش مهارت نوشتن طراحی شده اند که خود یک مهارت تولیدی است. هرچند طراحی تمرین های دریافتی در آموزش زبان، مقدم بر طراحی تمرین های تولیدی است؛ اما توازن در طراحی و تدوین هر دو نوع تمرین های دریافتی و تولیدی در تهیه محتوا، بایستی مورد عنایت مؤلفان کتاب های درسی قرار گیرد. نتیجه گیری: تحلیل آمار استنباطی داده ها نیز نشان داد که رابطه بین تمرین های نوشتاری در کتاب های نگارش فارسی پایه های چهارم و پنجم معنادار است و فراوانی تمرین های تولیدی با ارتقاء پایه تحصیلی و دانش زبانی دانش آموزان، افزایش یافته است. همچنین با توجه به اهمیت تمرین مهارت خواندن پیش از مهارت نوشتن، لازم است به تمرین های از نوع درک مطلب و خلاصه یا کوتاه نویسی متن، در تألیف کتاب های نگارش فارسی توجه ویژه ای شود. یافته ها و نتایج پژوهش حاضر می تواند در هر دو حوزه تألیف و تدریس برای مؤلفان و معلمان مفید واقع شود.