گنیزه افغانستان

در این مقاله، هشت اقرارنامه کهنِ اسلامی به فارسیِ نوِ متقدّم، محفوظ در کتابخانه ملّیِ اسرائیل، تصحیح شده است. این اقرارنامه ها بخشی از گنجینه نُسَخِ موسوم به «گنیزه افغانستان» است که از قرارِ معلوم در ناحیه بامیان در مرکزِ افغانستان بازیافته شده است. این هشت اقرارنامه، مورَّخِ ۳۹۵-۴۳۰ هجریِ قمری، به گمان کهن ترین اسنادِ حقوقیِ بازمانده به زبانِ فارسیِ نو است. از تاریخِ این اسناد برمی آید که اسنادِ حقوقیِ اسلامی در ناحیه بامیان (و گویا در مناطقِ دیگرِ شرقِ ایران) از همان آغازِ سده پنجم به فارسی نوشته می شده است. دیگر این که بررسیِ دقیقِ ساختارهایِ قالبیِ این اقرارنامه ها نشان از آن دارد که این ساختارها به تأسی از ساختارهایِ حقوقیِ عربی نوشته شده است، و این خود نشان دهنده مراحلِ نخستینِ نوشتارِ حقوقی به زبانِ فارسیِ نو است    

در این شماره از «نوشتگان»، گنیزه افغانستان، یکی از مهم ترین مجموعه هایِ متونِ فارسی-یهودی، به اجمال معرّفی شده است. در ادامه، به یکی از نامه هایِ متقدّمِ این مجموعه، احتمالاً از سده پنجمِ هجری، پرداخته و، ضمنِ اشاره به یک دو ویژگیِ آن، متنِ حرف نوشته و ترجمه آن را به نقل از حییم (Haim, 2012) پیش نهاده ایم. در پایان، فهرستی از واژه ها و عباراتِ متن افزوده شده است.