مدل AirQ+

امروزه کلان شهرهای زیادی در سرتاسر دنیا گریبان گیر آلودگی هوا هستند و تلاش های زیادی در جهت کنترل این آلودگی صورت می گیرد. از آنجایی که یکی از مهم ترین منابع آلودگی هوا، منابع متحرک هستند، در این مقاله سعی شده است تا برآوردی از هزینه های اقتصادی آلودگی هوای PM2.5 منتشرشده توسط وسایل نقلیه موتوری انجام شود. در این راستا، ابتدا براساس نتایج مدل جمعی تعمیم یافته و با استفاده از سهم ترافیک از آلودگی، به برآورد غلظت آلایندگی ایجاد شده توسط ترافیک پرداخته، سپس براساس مدل AirQ+ اثرات بهداشتی آلودگی ارزیابی شده است. درنهایت با استفاده از رویکرد ارزش آماری زندگی و پرداخت های جبرانی (نرخ دیه)، به تخمین هزینه های اقتصادی ناشی از آلودگی هوای انتشاریافته توسط وسایل نقلیه موتوری برای شهر اصفهان در سال 1397 پرداخته شده است. نتایج بیانگر این است که 150 نفر به علت آلودگی هوای ناشی از وسایل نقلیه موتوری دچار مرگ زودرس شدند. هزینه های اقتصادی براساس روش ارزش آماری زندگی به طور متوسط 57.9 میلیون دلار در سال برآورد گردید؛ همچنین این هزینه براساس روش دیه 30.4 میلیارد تومان در سال بر جامعه تحمیل شده است. ارزیابی اثرات بهداشتی آلودگی هوا یکی از مهم ترین بخش های هزینه اجتماعی آلودگی هوا می باشد؛ چراکه با اجرای تحلیل های هزینه-فایده، می توان به معیار مناسبی برای اولویت بندی اقدامات کنترلی در جهت کاهش آلودگی هوا دست یافت.

صنایع پتروشیمی از جمله صنایع مادر محسوب شده و با توجه به اهمیت و تنوع محصولات تولیدی در این صنایع، انتظار ایجاد آلودگی وسیع در فازهای هوا، خاک و آب از این واحدها می رود. در این مقاله به بررسی آلودگی هوای ناشی از پتروشیمی شیراز و اثرات سلامتی، محیط زیستی و اقتصادی آن پرداخته ایم. پخش و پراکنش آلاینده ها از پتروشیمی شیراز تا شعاع 50 کیلومتری توسط نرم افزار AERMOD مدلسازی شده است. سپس اثرات سلامتی، محیط زیستی و خسارات اقتصادی ناشی از این آلودگی بر شهر مرودشت و آثار باستانی تخت جمشید توسط نرم افزار های AIRQ، SIMAPRO و BENMAP تخمین زده شده است. نتایج نشان دهنده آن بود که آلودگی هوای پتروشیمی شیراز قابلیت ایجاد انواع بیماری های کوتاه مدت و بلند مدت را خواهد داشت. همچنین پتروشیمی شیراز سهم قابل توجه ای در غلظت ذرات PM2.5 نواحی اطراف داشته طوری که سهم این پتروشیمی در غلظت PM2.5 شهر مرودشت در حدود 39% می باشد. هزینه های درمانی ناشی از آلودگی هوای ایجاد شده در شهر مرودشت در حدود750هزار دلار در سال برآورد شد. اگر چه پتروشیمی شیراز از نظر آلودگی گازها در شرایط مطلوبی می باشد اما در مورد آلودگی ذرات نیازمند اقدامات کنترلی به خصوص در واحدهای اوره و آمونیاک می باشد. هرچند آلودگی هوای پتروشیمی شیراز به منطقه تخت جمشید می رسد اما قضاوت در مورد چگونگی اثرات منفی آن روی آثار باستانی نیازمند تحقیقات بیشتری است.