کووید - 19

همه گیری کووید-19، کیفیت زندگی افراد و همچنین عملکرد نهادهای جامعه را برای مدت طولانی با مسائل فراوانی مواجه ساخت. پژوهشگران ایرانی درباره آثار و پیامدهای مختلف این رخداد به کاوش پرداخته و بخشی از دستاوردهای خود را در مجلات علمی بازتاب داده اند. آگاهی از دستاوردهای مساعی انجام شده، ازنظر علمی و کاربردی روشنگر خواهد بود. در این راستا می توان دو هدف را متصور شد؛ هدف نخست، شناسایی ویژگی های مقالات موجود از حیث مختصات نظری، روش شناختی و محتوایی و هدف دوم، شناسایی تأثیرات بحران کرونا بر جامعه ایران است. در تحلیل اطلاعات برگرفته از مقالات منتخب، از مفهوم بحران سیلویا والبی به عنوان یک ابزار فکر بهره گرفته شده است. با اتکا به روش مرور نظام مند تحقیقات پیشین، 93 مقاله مرتبط با این موضوع که در مجلات علوم اجتماعی و جامعه شناسی کشور در بازه سال های 1399 تا 1401 منتشر شده بود، گزینش و بررسی شد. نتیجه تحلیل ها حاکی از آن است که بیشتر پژوهش ها در سطح خرد و با رویکردی توصیفی (8/39 درصد) و تبیینی-پیامدی (9/ 35 درصد) به مطالعه کووید 19 پرداخته اند. روان شناسی اجتماعی (2/19 درصد) و جامعه شناسی دین (1/14 درصد) بیش از حوزه های دیگر در مرکز توجه پژوهشگران بوده است. همچنین بیشتر پژوهش ها (5/41 درصد) کووید-19 را بحرانی تلقی کرده اند که شکل و صورت بندی اجتماعی را در برخی حوزه ها مانند دین داری، سبک های زندگی، الگوهای فراغت، مراسم سوگواری و روش های آموزش، تغییر داده است. در پایان، پاره ای خلأهای پژوهشی مربوط به مطالعه ابعاد اجتماعی کووید-19 مطرح شده است.

مقدمه: علی رغم پیامدهای منفی پاندمی کووید-۱۹ بر سلامت روان، دانش ما از روند تغییرات شدت علائم اختلال های روانشناختی در دوران پاندمی کرونا بسیار ناچیز است. هدف: هدف مطالعه حاضر بررسی تغییرات علائم اضطراب، افسردگی، وسواس فکری- عملی، اضطراب اجتماعی و اضطراب فراگیر در جمعیت دانشجویی در دوره پاندمی کووید- ۱۹ بود. روش: این مطالعه از نظر گردآوری داده ها از نوع مطالعات توصیفی طولی است. نمونه ای به حجم ۳۷۶ نفر در یک پلتفرم پژوهشی آنلاین (پرسآل) به روش در دسترس از جامعه دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه علوم پزشکی و دانشگاه سراسری زنجان انتخاب و در ۴ مرحله به فواصل زمانی ۶ ماه از اردیبهشت ۱۳۹۹ تا مهر ۱۴۰۰ مورد ارزیابی قرار گرفتند. پرسشنامه های افسردگی و اضطراب بک (۱۹۹۶، ۱۹۹۳)، اختلال اضطراب فراگیر (۲۰۰۶)، پرسشنامه ی تجدیدنظر شده وسواسی- جبری (۲۰۰۲) و پرسشنامه فوبیای اجتماعی (۲۰۰۰) برای گردآوری داده ها استفاده شد. داده ها به روش تحلیل واریانس با اندازه گیری های مکرر و با استفاده از نرم افزارهای SPSS نسخه ۲۶ و R تحلیل شد. یافته ها: در طول پاندمی کووید-۱۹، شدت علائم اضطراب (۰/۰۰۸=p)، وسواس فکری- عملی (۰/۰۲۳=p) و اضطراب فراگیر (۰/۰۵۲=p) روندی افزایشی داشته که با فروکش کردن شرایط پاندمی، از شدت این علائم نیز کاسته شده است. این در حالی است که شدت افسردگی پیوسته افزایشی بوده (۰/۰۰۱=p) و شدت اضطراب اجتماعی نیز تغییرات ناچیزی داشته است (۰/۹۶۴=p). نتیجه گیری: پاندمی کووید-۱۹ موجب افزایش قابل توجه شدت علائم اختلال های روانشناختی شده است؛ لذا ضروری است که با اجرای مطالعات گسترده تر، عوامل زیربنایی این تغییرات و دیگر پیامدهای روانشناختی پاندمی کووید-۱۹ مورد بررسی قرار گیرد.

اهداف سندرم اضطراب کووید-19 به واسطه پایش تهدید، چک کردن، اجتناب و نگرانی مشخص می شود. مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 ابزاری برای شناسایی وجود ویژگی های سندرم اضطراب کووید-19 است. پژوهش حاضر با هدف بررسی ویژگی های روان سنجی نسخه فارسی مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 انجام شد. مواد و روش ها مطالعه حاضر از نوع روان سنجی بود که در زمره تحقیقات همبستگی است و جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه دانشجویان مقاطع تحصیلی مختلف دانشگاه علوم پزشکی اهواز در سال تحصیلی 1398-1399 بود. از این جامعه، 251 نفر با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و ابزارهای خودگزارشی شفقت، مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 و مقیاس فرسودگی کووید- 19 را پر کردند. در این مطالعه پایایی با استفاده از روش آلفای کرونباخ بررسی شد و اعتبار با استفاده از روش های اعتبار هم گرا و واگرا و تحلیل عاملی تأییدی بررسی شد. در مطالعه حاضر برای تجزیه و تحلیل داده های تحقیق از نرم افزار SPSS نسخه 25 و نرم افزار لیزرل 8/8 استفاده شد. یافته ها نتایج تحلیل عاملی تأییدی از ساختار تک عاملی و 2 عاملی(پشتکار و اجتناب) مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 حمایت کرد و نشان داد مدل 2 عاملی در مقایسه با مدل تک عاملی از برازش بهتری برخوردار است. آلفای کرونباخ برای مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 و زیرمقیاس های پشتکار و اجتناب به ترتیب 0/72، 0/71 و 0/70 به دست آمد. مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 همبستگی مثبت و معنی داری با فرسودگی کووید-19 و همبستگی منفی و معنی دار با شفقت دارد که نشان دهنده اعتبار هم گرا و واگرای مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 است. نتیجه گیری مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 از ویژگی های روان سنجی (اعتبار و پایایی ) مناسبی در نمونه ای از جمعیت دانشجویی برخوردار بود و می تواند در ارزیابی ابعاد مختلف سندرم اضطراب کووید-19 مفید باشد. مقیاس سندرم اضطراب کووید-19 ابزاری کوتاه، مفید و کاربردی برای سنجش اضطراب کووید-19 در محیط بالینی و تحقیقی است.