افراد کم توان و توانیاب

لازمه حضور تمامی شهروندان در فضای شهری، توجه به اهمیت موضوع مناسب سازی فضا و مبلمان شهری برای استفاده افراد کم توان و توانیاب می باشد. در ایران به این موضوع بسیار کمتر پرداخته شده است و این امر باعث می شود که تمامی افراد با هر میزان توانایی نتوانند به راحتی در فضاهای شهری حضور پیدا کنند. هدف این پژوهش بررسی میزان رضایت افراد کم توان و توانیاب از وضعیت مناسب سازی مبلمان شهری موجود در شهر تهران می باشد. در همین راستا پس از مطالعه منابع کتابخانه ای، با استفاده از پرسش نامه و انجام مصاحبه با کارشناسان به ارزیابی میزان رضایت افراد کم توان از مبلمان شهری و فضای شهری پرداخته شده است. مصاحبه ها به صورت گلوله برفی انجام شده و به منظور تحلیل مصاحبه های انجام شده، از تحلیل محتوای مقوله ای استفاده شده است؛ اکثر مصاحبه شوندگان کم توان هستند و یا فعال در این حوزه می باشند. همچنین به منظور آگاهی از مشکلات موجود در مبلمان شهری در شهر تهران پرسش نامه ای تدوین و در اختیار افراد کم توان و توانیاب قرار گرفت. تعداد پاسخ دهندگان به پرسش نامه ها 81 نفر بوده است و اطلاعات مربوط به آن با استفاده از نرم افزار SPSS تحلیل شده است. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می دهد که میزان رضایت افراد کم توان از مبلمان شهری در شاخص های مورد بررسی بسیار کم می باشد و تقریباً در هیچ موضوعی رضایت مندی کامل از سوی افراد کم توان جذب نشده است. به منظور حل مشکلات موجود در محدوده هدف، به کارگیری راهکارهایی همچون تجهیز ایستگاه های حمل و نقل به رمپ و آسانسور، طراحی مبلمان شهری برای استفاده تمامی گروه های کم توان، جانمایی مناسب مبلمان شهری، مکانیابی تابلوهای حسی و صوتی در تقاطع ها، حذف میله های مانع می تواند به افزایش میزان رضایتمندی افراد کم توان کمک نماید.

اهداف: فضای شهری از اصلی ترین مکان ها برای تعاملات اجتماعی مردم است که شامل میدان ها، خیابان ها، دسترسی ها و... می باشد. این فضاها نیازمند طراحی همه شمول به معنی استفاده راحت و آسان برای تمامی افراد با هر محدودیت جسمی و حرکتی است. بخش قابل توجهی از شهروندان را افراد کم توان تشکیل داده اند لذا باید توجه ویژه ای به برطرف نمودن نیازها و مشکلات آنها در سطح شهر انجام شود. افراد کم توان شامل شهروندانی با معلولیت حرکتی، ذهنی، حسی و احشای داخلی، زنان باردار، کودکان و سالمندان هستند. در همین راستا هدف این مقاله بررسی و شناخت مشکلات فیزیکی تردد افراد کم توان در محور مورد مطالعه و ارزیابی آنها برای حضور افراد کم توان و توانیاب می باشد. روش ها: پس از شناخت وضع موجود به وسیله مطالعه منابع کتابخانه ای و طرح های فرادست، با انجام برداشت میدانی از محور مطالعاتی به تحلیل آن با روش SWOT و سناریو ویزارد پرداخته شده است. پس از اولویت بندی راهبردهای تدوین شده به طراحی سیاست و راهکارهای اجرایی پرداخته شده است. یافته ها و نتیجه گیری: یافته های به دست آمده از این پژوهش نشان می دهد، از مهم ترین مشکلات موجود در محور هدف می توان به عدم مناسب سازی مبلمان برای استفاده افراد کم توان توانیاب، عدم کف سازی مناسب، عدم مکان یابی مناسب موزاییک های مسیریابی نابینایان، عدم مناسب سازی ایستگاه های حمل ونقل اشاره نمود. همچنین با انجام راهکارهایی مانند مناسب سازی کاربری های خدماتی، مناسب سازی ایستگاه های حمل ونقل، کفسازی استاندارد برای انواع گروه های کم توان، مکان یابی مناسب مبلمان شهری، طراحی مبلمان شهری برای استفاده تمامی شهروندان و ایجاد تابلوهای حسی و صوتی می توان فضاهای شهری را برای حضور افراد کم توان و توانیاب آماده سازی کرد.