أزهر جرجیس

بحث بازآرایی زبانی یکی از مسائل مهم در حیطه مطالعات ترجمه به خصوص ترجمه مفاهیم زبانی است. بحث حاضر نمودی از آرایش تازه و چینش دوباره واژگان و ساخت های پیچیده زبانی در کنار یکدیگر برای درک بهتر مفهوم اصلی آن ها و راهکاری برای پر کردن خلاءهای موجود در دانش مخاطبان زبان مقصد به جهت تفاوت های سبکی و روایی است که برای نخستین بار توسط جوزف مالون ارائه شده است. در اصل بازآرایی تقطیع ساخت های پیچیده زبانی که شالوده ای از مسائل زبانی همچون هنجارهای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی است، از طریق فرایندهای چهارگانه تطابق، متناوب سازی، سازگاری و باز مجموعه سازی صورت می پذیرد. در مقاله حاضر رویکرد بازآرایی با فرایندهای زبانی ویژه در ترجمه رمان النوم فی حقل الکرز (2019) به روش توصیفی- تحلیلی مورد ارزیابی قرار گرفته شده است. چراکه شاکله رمان متناسب با هنجارهای فرهنگی و مسائل سیاسی و اجتماعی شخصیت های رمان در کنار اسطوره ها و مباحث تاریخی شکل یافته است؛ و توجه به چنین بافتاری شایستگی و قابلیت سنجش به وسیله رویکرد بازآرایی را دارد. ترجمه رمان حاضر به قلم محمد حزبایی زاده – مترجم و روزنامه نگار خوزستانی- با عنوان «خواب در باغ گیلاس» (1400) و به زبان فارسی نوشته شده است. در این اثر مترجم به وجوه برجسته زبانی و اصطلاحات خاص فرهنگی رمان مزبور توجه داشته است. حزبایی زاده در ترجمه یادشده ضرب المثل ها و قصه های عامیانه کوچه و بازاری موجود در محتوای رمان را متناسب با وجوه زبانی و فرهنگی فارسی بازسازی کرده و به زبان فارسی انتقال داده است. با بررسی رویکرد حاضر در ترجمه رمان مزبور درمی یابیم که تطبیق هر یک از فرایندهای زبانی در نمونه های رمان حاضر، نمودهای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی در ضمن عملکرد شخصیت ها و هنجارهای کلامی آن ها به وضوح بازتاب یافته است. 

ادبیات داستانی سرشار از نشانه های غیرکلامی از جمله علائم زبان بدن است. بررسی داستان ها از منظر ارتباطات غیرکلامی به ویژه زبان بدن که زنجیره ای از نشانه های گسترده است و پیام های متنوعی با توجه به بافت ارتباطی دریافت می شود، می تواند به خوانشی تازه از متن منجر شود. أزهر جرجیس عراقی در رمان «النوم فی حَقل الکرز» از علائم زبان بدن از جمله زبان چشم، دست، سر، لامسه، اندام و ظاهر فیزیکی بهره برده است. این پژوهش درصدد است با استفاده از روش توصیفی، تحلیلی با تکیه بر رویکرد نشانه شناسی به واکاوی نقش و جایگاه زبان بدن و کارکرد آنها در این رمان بپردازد. یافته های پژوهش نشان می دهد جرجیس پیام هایی چون؛ تعجّب و حیرت، اضطراب، خشم و غضب، فراموشی، ترس و... به واسطه زبان بدن به مخاطب انتقال می دهد که پرده برداری از آنها در کشف پیام نهفته در متن سهم بسزایی دارد. از میان رفتارهای غیرزبانی در رمان ذکر شده، زبان چشم با (32 درصد) در جریان انتقال پیام بیشترین نقش و زبان ظاهر فیزیکی (موی صورت) با (2 درصد) کمترین نقش را دارد و زبان بدن در این رمان بیشتر، جایگزین و جانشین ارتباط کلامی شده است اما در مواردی نیز برای تکمیل کردن پیام کلامی یا پیام های کلامی را مورد تأکید بیشتر قرار داده است. بکارگیری زبان بدن در این رمان موجب افزایش ظرفیت نمایشی داستان شده است.