سوگیری به مواد مخدر

زمینه و هدف: عوامل متعددی در گرایش به مصرف مواد مخدر مؤثرند. هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر مواد مخدر بر دانشجویان بر اساس سبک فرزندپروری و فراشناخت با نقش میانجیگری تکانشگری و خودکارآمدی بود. روش: روش پژوهش، توصیفی همبستگی از نوع معادلات ساختاری بود. جامعه آماری پژوهش را دانشجویان دانشگاه حکیم سبزواری تشکیل دادند (7248 نفر). برای انتخاب نمونه، از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای استفاده شد و تعداد 376 (216 دختر و 160 پسر) برای نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل پرسش نامه های تکانشگری ارنست بارت و همکاران (۲۰۰۴)، استعداد اعتیاد (APS) وید و همکاران (1992)، خودکارآمدی شرر و همکاران (1982)، شیوه های فرزندپروری بامریند (1991) و پرسش نامه فراشناخت (MCQ-30) بود. برای تحلیل داده ها از نرم افزار «ایموس» استفاده شد و با روش معادلات ساختاری به بررسی تأثیر مستقیم و غیرمستقیم متغیرها بر یکدیگر پرداخته شد.   یافته ها: شاخص های برازش مدل پژوهش در وضعیت مطلوب قرار داشت. سبک فرزندپروری اثر مستقیم بر سوءمصرف مواد داشت. فراشناخت اثر مستقیم بر سوءمصرف مواد نداشت. تکانشگری نقش میانجی بین سبک فرزندپروری و سوگیری به مواد مخدر ایفا می کند. همچنین تکانشگری نقش میانجی بین فراشناخت و سوگیری مواد ایفا می کند. خودکارآمدی نقش میانجی بین فراشناخت و سوگیری به مواد مخدر ایفا نمی کند و همچنین خودکارآمدی نقش میانجی بین سبک فرزندپروری و سوگیری به مواد مخدر ایفا نمی کند. نتیجه گیری: سبک فرزندپروری اثر مستقیم بر سوءمصرف مواد داشت. فراشناخت اثر مستقیم بر سوءمصرف مواد نداشت. اثر غیرمستقیم تکانشگری بر سوگیری به مواد مخدر مورد تأیید قرار گرفت ولی خودکارآمدی در رابطه بین متغیرهای مستقل (فراشناخت و سبک فرزندپروری) با سوگیری به مواد مخدر، نقش میانجی ایفا نکرد و بر این اساس، در کلینیک های درمان اعتیاد برای کاهش سطح گرایش به اعتیاد توجه به پیشایندهای سبک فرزندپروری، خودکارآمدی، تکانشگری ضروری است.

هدف: با توجه به پایین آمدن سن اعتیاد و مشکلات فراوانی که مبتلایان به اعتیاد با آن مواجه هستند، پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل علّی سوگیری به مواد مخدر در دانش آموزان بر اساس افت تحصیلی و بیش فعالی و کاستی توجه با نقش میانجی گری احساس ناامیدی انجام شد.روش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه پژوهش کلیه دانش آموزان دوره اول و دوم متوسطه ناحیه یک شهر مشهد در سال تحصیلی 1400-1399 بودند که تعداد 310 نفر از آنها با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش حاضر، پرسشنامه های استعداد اعتیاد، افت تحصیلی، بیش فعالی و کاستی توجه و ناامیدی بودند که شاخص های روانسنجی آن در پژوهش های قبلی و این مطالعه تایید شد. داده ها با روش مدل یابی معادلات ساختاری در نرم افزارهای SPSS نسخه 24 و AMOS نسخه 24 تحلیل شدند.یافته ها: یافته های پژوهش حاضر نشان داد که مدل علّی سوگیری به مواد مخدر در دانش آموزان بر اساس افت تحصیلی و بیش فعالی و کاستی توجه با نقش میانجی گری احساس ناامیدی برازش مطلوبی داشت. همچنین، متغیر افت تحصیلی بر احساس ناامیدی و سوگیری به مواد مخدر، متغیر بیش فعالی و کاستی توجه بر احساس ناامیدی و متغیر احساس ناامیدی بر سوگیری به مواد مخدر تاثیر مستقیم و معنادار داشت (05/0P<)، اما متغیر بیش فعالی و کاستی توجه بر سوگیری به مواد مخدر تاثیر مستقیم و معنادار نداشت (05/0P>). علاوه بر آن، افت تحصیلی و بیش فعالی و کاستی توجه با میانجی گری احساس ناامیدی بر سوگیری به مواد مخدر تاثیر غیرمستقیم و معنادار داشت (05/0P<).نتیجه گیری: نتایج حاکی از نقش موثر افت تحصیلی و بیش فعالی و کاستی توجه با میانجی گری احساس ناامیدی بر سوگیری به مواد مخدر بود. بنابراین، برنامه ریزان و متخصصان فعالیت های فرهنگی تربیتی نوجوانان برای کاهش سوگیری به مواد مخدر می توانند به دنبال طراحی و اجرای برنامه هایی برای کاهش افت تحصیلی، بیش فعالی و کاستی توجه و احساس ناامیدی باشند.